Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Teatrflzgłowy”
.OświatopoglądzieteatralnymJanuszaGłowackiego
21
czasachtoniejestdoodróżnienia”–mówiłwrozmowiezKatarzyną
Janowską27.Tękonstatacjępowtórzywielerazy,wrozmaitychwarian-
tachterminologicznych,surrealizmtraktującwymienniezteatremab-
surdu,zaśnaturalizm–zrealizmem.flCzypojęcieteatruabsurduma
jeszczewogólejakiśsens?CzysztukiBeckettaiIonesconiebrzmią
dziśabycałkiemnaturalistycznie?”–zapytywałwartykuleAbsurd,
czylirealizm,drukowanymwflTeNewYorkTimes”(1993)28.Przykła-
dyspiętrzeńabsurduwrzeczywistymświecieanalizowałodpoczątku
swejkarieryliterackiej,jużwfelietonachzlatsześćdziesiątychisie-
demdziesiątych,zdradzającszczególnenańwyczulenie.BeataGor-
czyńskasugeruje,żeautorWirówkinonsensuzawdzięczatenosobliwy
darprocesowiedukacyjnemu,jakiemuzostałpoddanyusamegoza-
raniawSzkolePodstawowejnr1nawarszawskimŻoliborzu,firmo-
wanejprzezRobotniczeTowarzystwoPrzyjaciółDzieci(późniejTPD)
–flpokazowejnacałykrajkuźnicymłodychcharakterów”
,hartowanych
przyudzialenowejewangeliipisanejprzezsamozwańczychmesjaszy
zKremla.Uczniowietejszkoły,pozbawienipoodejściunieśmiertelne-
goStalinaoparciawstałymkulcie,flscynicznialidotegostopnia,żejuż
niechętniedawalisięodtądnakłonićdoformuczestnictwawzinstytu-
cjonalizowanejreligii”29.
WswoimprzeczuciuzrównaniaabsurduzrealizmemGłowackipo-
wołujesięnadwyrazczęstonaautorytetJanaKotta,którymiałjako-
bysugerowaćzastąpienieterminuspopularyzowanegoprzezMartina
Esslinabardziejadekwatnymokreśleniemflteatrnowegorealizmu”
(trudnojednakznaleźćpotwierdzenietejtezywjegopismachkrytycz-
nych30).JakdowodziKrzysztofPleśniarowicz,jużsamEsslinwartykule
z1963roku,uzupełniającymjegoksiążkęTeatrabsurdu,zauważył,że
wodniesieniudodramatopisarzyztzw.blokuwschodniegokategoria
27J.Głowacki,Piekło,raj,patataj…
28Zob.polskąwersjęartykułu:J.Głowacki,Absurdczyrzeczywistość?,[w:]idem,Ścieki,
skrzeki,karaluchy…,s.728–730.
29B.Gorczyńska,Śmiechitrwoga…Namarginesie–wopiniiautorkiartykułuztych
samychpowodównieudałosięGłowackiemuprzekonaćdosiebieprofesorówszkoły
teatralnej.
30ŚwiatdramatówBecketta,wktórychuogólniającametaforazawszewyprowadzonajest
znamacalnegokonkretu,Kottprzymierzadokonwencji,którąnazywainfra-lubteż
surrealizmem(tymmożnawytłumaczyćconajwyżejwymiennośćterminówteatrabsurdu
isurrealizm).Etykietęflnowegorealizmu”krytykrezerwujezaśdlaWitkacego,którego
fabułyflprzezswójbrakwewnętrznejspoistości,pragmatycznychmotywacjiiżyciowego
prawdopodobieństwazaczęłysięnieoczekiwanieurzeczywistniaćwdrugiejpołowieXX
wieku”
.Zob.J.Kott,Witkiewicz,alboRealizmnieoczekiwany,[w:]idem,Pismawybrane,
t.2,Teatrczytany,Warszawa1991,red.T.Nyczek,s.283.
