Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
międzynarodowego.Jesttakdlatego,żepokrzywdzoneprzeznazistównarodywciążoczekują
odNiemcówpostawyskruchyiżaluzawiny.
Ogółrefleksji,doznańidziałańzwiązanychzomawianymproblemempamięciozbrodniach
przeszłościnazwanyjestpojęciem:
Vergangenheitsbewältigung.
Jestonowszechobecne
wświadomościprzynajmniejniemieckiejelity.
Debatyociągłościwywiązałysięprawiewtymsamymczasie,coutworzenieRepubliki
Federalnej.Wswoimczasopiśmie„FrankfurterHefte”,EugenKogoniWalterDirksen
piętnowaliciągłośćjużodpoczątkulatpięćdziesiątych.Wedługnich,
StundeNull
(godzina
zero)powinnabyłastaćsięokazjądozainaugurowaniaspołecznejodnowy,wyzutej
zdziedzictwanazizmu,aleipoprzedniegoreżimu–reżimukonserwatystów,kapitalizmu
inacjonalizmu.KogoniDirksenchcielibystaćsięświadkaminarodzinnowejEuropy,nowego
humanizmunaznaczonegochrześcijaństwemicelamispołecznymi.Kiedynadziejetebardzo
szybkozawiodły,wyrazilioniswerozczarowanieistwierdzili,żemożliwości,jakiedała
katastrofaroku1945niezostaływykorzystane.Przegapionookazjęnakoniecznezerwanie.
OdpowiedzialnościązatoobarczyłDirksenpartiepolityczne,któreniemogłylubniechciały
sięodnowićistworzyćczegośnowego.
Wpoczątkowymokresiedyskusji,abynazwaćbrakzerwaniawróżnychdziedzinach,
zwłaszczatakichjakadministracjaczygospodarka,stosowanorównolegledwapojęcia:
restauracjiiciągłości.Najpierwczęściejużywanebyłotopierwsze.ByćmożetoHans-Werner
Richterjakopierwszyużyłjejużwroku1947,wczasopiśmie„DerRuf”.Odwołałasiędoń
następnieNRD,byzdefiniowaćokresbiegnącyod
StundeNull
doroku1949iwkrótce
wybiegającyjeszczedalej.HistorykNRD,RolfBadstübner,usankcjonowałtopojęciewswoim
opracowaniuz1965r.:
RestaurationinWestdeutschland1945-1949
.Autorużywatego
pojęciadlaokreśleniacechszczególnychgospodarczejispołecznejodbudowyporoku1945.
Kwestia,czypo
StundeNull
miałamiejscerestauracja,byłaaktualnaprzezcałyokresrządów
Adenaueraicojakiśczaspowracałanaplanpierwszy,zwłaszczawczasierewottymłodych
lat1967-1968.Pojęciejestdwuznaczne.Teoretycznieoznaczapowrótdoistniejącejwcześniej
rzeczywistości,którejwpewnymmomenciepołożonokres.Wtymprzypadkuoznaczałoby
topowrótporoku1947tychstruktur,jakiezostałyzniszczone,jakiludzi,którzyzostali
odsunięciwroku1945.Wtakimrazie,przeprowadzonaprzezaliantówdenazyfikacja
zostałabyocenionapozytywnie,awinązarestauracjętrzebabybyłoobarczyć
RepublikęFederalną.Użyciepojęciarestauracjijestrównieżtrafne,gdyporównuje
siępolitykęRFNdosytuacjiwczasachweimarskich.Gdybytakniebyło,lepiejstosować
pojęcieciągłości.
Irzeczywiście,zczasemczęściejużywanebędziewłaśnietopojęcie.Stopniowo
uprzytomnionosobie,żezerwaniaalboniebyłoalbotrwałobardzokrótko.Stądwypływała
zasadnośćpojęcia
Kontinuität
.Ażdopoczątkulatsześćdziesiątych,ciągłośćbyła
przedmiotemzainteresowanialudziwspółczesnychtemuprocesowi.Wywoływałaona
kontrowersjewśrodowiskachpolitycznychiwprasie.Poroku1970zwłaszcza,stałasięona
przedmiotemzainteresowaniahistoryków.
Dyskusjawokółciągłościprowadzirównieżdoteorii
Kernstaat
(państwordzenia),według
którejRzeszanieupadła,tylkotrwadalejwewnątrzRFN,jakożeod1937r.występuje
ciągłość.Autorniniejszejteoriiuznaje,żewydarzeniapoprzedzającetędatęnależyuznać
zalegitymne,pomimosprawowaniawładzyprzezHitlera.W1983r.wreszcie,Borschardt
starałsięwykazać,żecezura,jakąstanowiłrok1945ciążymniejdramatycznie
naniemieckiejhistorii,jeżeliweźmiesiępoduwagęcaływiekXX.Realiaprzeszłościciążyły
takbardzonasytuacjiporoku1945,żenależyzrelatywizowaćpolityczno-wojskowezerwanie,
jakiewtymżerokunastąpiło.Wtymprzypadkustosowanejestpodejścieocharakterze
przedewszystkimgospodarczym.
Badanianadciągłościąnabrałytakiegorozmachuwniemieckiejhistoriografii,iżwywiązała
sięrywalizacjazhistorykami,którzymieliwzwyczajuskupianieswychbadańnawzroście
gospodarczymimodernizacji,dojakichdoszłowpierwszychdwóchdziesięcioleciach
istnieniaRFN,iktórzy–jakHans-PeterSchwarz–chcieliumniejszyćlubzignorowaćproblem
obecnościbyłychnazistówwmechanizmachpaństwa,wjegogospodarceitp.
Ciągłośćzostałaobszernieudokumentowananaprzełomielatsiedemdziesiątych
iosiemdziesiątychXXw.istałasięrzecząoczywistą.Historycyskoncentrowaliodtądswoje
badanianadobszarami,wktórychciągłośćtazostałazachowana:wadministracji,wkadrach
AuswärtigesAmt
(ministerstwasprawzagranicznych),wprasielubwsądownictwie.
Historycystaralisięrównieżlepiejoszacowaćzakrestejżeciągłości.
Doproblematykiobszarówciągłościijejrozmiarudołączyłasięnowakwestia,mianowicie
pytanie„jak”.Postawionoprzeszywającepytaniawrodzaju:kiedyijakskompromitowane
