Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
MałgorzataKarpińska
nawetjeślibyłaonaautoremwieluznich.Losysejmuniemogąbyćwy-
czerpującoopisanejedynienapodstawieulotekczyafiszyprzygotowa-
nychnaczaswyborówdoizby.Teoczywistekonstatacjenieobjaśniają
jednak,dlaczegodrukiulotnenadalniezbytobficieobecnewwarszta-
ciebadaczahistorii.
Historykowiwypadazacząćodhistorii.Wznacznymstopniumoże
onaobjaśnićniektóreaspektytrudności,zjakimimusisięonzmierzyć,
wykorzystującwswejpracydrukiulotne.
Drukiulotnebyłypierwszymitekstamidrukowanymi(przyużyciu
czcionkiruchomej)itonawielelatzanimpojawiłasię,będącasymbo-
lemkulturowegoprzełomu,BibliaGutenberga.Jestoczywiste,żezanim
powstałotomonumentalnearcydziełosztukidrukarskiej,siedmiutwo-
rzącychjezecerów,gdzieśinaczymś,musiałouczyćsięzastosowania
tejnowejtechniki3.ChoćBibliaprzyćmiłasukcesdrukówulotnych,to
dobrzeradziłysobieonenarynkuwydawniczym,docierającdoszerszych
kręgówczytelniczychniżduże,drogieibardzopoważnewydawnictwa.
Początkowokosztydrukuiograniczonyzasięgalfabetyzacjiograniczały
zasięgczytelniczywolantów,jakjewtymczasienazywano.Ztegopowo-
duszukanoinnychmożliwościtechnicznychmiędzyinnymiprzezwpro-
wadzanieilustracjiiwykorzystywanietechnikidrzeworytu.Najstarszym
znanymdziśilustrowanymdrukiemulotnymjestDerDonnersteinvonEn-
sisheim(1492)autorstwauznanegoprawnikaSebastianaBranta.Opisywał
onupadekmeteorytuwEnsisheimjakozwiastunanieszczęśćizawierał
ostrzeżeniedlawładców.Druktenwpisywałsięwnajczęstsząwówczas
funkcjętakichpublikacji,czyliinformowanieocudachiwydarzeniach
sensacyjnychorazodnoszeniesiędoważkichkwestiispołecznych,poli-
tycznychczyreligijnych.Szczególniewczasachwojenreligijnychdruki
ulotnestałysiępotężnymorężempropagandydlawszystkichstronsporu4.
Atutemsprzyjającymtemusukcesowibyłazwięzłośćzawartegownich
komunikatuorazzastosowanaspecyficznaskładnia:krótkiezdania,moc-
nesłowa,bezpośredniezwracaniesiędoczytelnika,wykrzykniki,pyta-
niaretorycznewpołączeniuzanaforami.Dużązaletąbyłateższybkość
3VideM.Giesecke,DerBuchdruckinderfrühenNeuzeit.EinehistorischeFall-
studieüberdieDurchsetzungneuerInformationsundKommunikationstechnologien,
Frankfurt/M.1991.Cf.N.Petit,L’éphémère,l’occasionneletlenonlivreàlabiblio-
thèqueSainte-Geneviève(XVe-XVIesiècles),Paris1997.
4K.Schottenloren,FlugblattundZeitung.EinWegweiserdurchdasgedruckte
TagesSchrifttum,Berlin1922.