Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
MarekKornat
Donajwiększychtrudności,zjakimiborykaćsięprzyszłoodrodzonejPolsce,
należałyspornegranicezsąsiadami.n[...]pomiędzyobiektywnąocenązagranicyco
dozarównoroliPolski,jakiroliPiłsudskiego-anaszązlekkamegalomańskąopinią
onassamychistniałopewnedisaggio”,czyliniewspółmierność-zauważyłniebez
racjidyplomataMichałŁubieński9.Przekonanieopaństwieodzyskanymwłasnymi
siłamistałosiędlaobozuJózefaPiłsudskiegopolitycznymcredo,stanowiącymuza-
sadnieniepolitycznegoaktywizmuinonkonformizmuwstosunkachmiędzynarodo-
wych,któregłosił.AntagonistycznyobózRomanaDmowskiegomniejakcentował
własnywysiłekmilitarnyPolaków,abardziejprowadzonąpodczasWielkiejWojny
umiejętnądyplomacjęnbezlistówuwierzytelniających”,którapozwoliławprowa-
dzićPolskędoobozuzwycięzcówizjednaćzwycięskiemocarstwadlasprawypol-
skiej.Spórówmiałkonsekwencjedlarozumieniazasadizałożeńpolskiejpolityki
zagranicznejzestronyobydwugłównychsiłpolitycznychPolskiOdrodzonej.
KiedyprzedrozbiorowaPolskaschodziłazescenydziejowejwkońcuXVIIIstu-
lecia,panowaławEuropieatmosferakulturównowagisił,doktrynykompensacji
terytorialnej,ajejszczytemstałasiępolitykasiły(Machtpolitik)-mimopięknych
słówoprawachczłowiekaiprawachnarodów.KiedyPolskapowracałanamapęEu-
ropy,panowałklimatsamostanowienianarodów,aideałydemokratyczneświęciły
triumf,coznalazłowyrazm.in.wustawodawstwiekonstytucyjnymnowychpaństw
EuropyŚrodkowo-Wschodniej.OczywiściePolacyskorzystalizprawadosamosta-
nowienia,aleztegosamegoprawachcieliteżskorzystaćchoćbyUkraińcyinato
samoprawopowoływalisięteżNiemcy,np.wkwestiiprzynależnościGdańska.
Zpewnościąpolitykazagranicznakażdegopaństwarozgrywasięwrealiach,ja-
kiestwarzająuwarunkowaniazewnętrzne,tuzaśnapierwszemiejscewysuwasię
małozależneodludzkiejwoligeopolitycznepołożenieorazfunkcjonalnośćbądź
niefunkcjonalnośćsystemumiędzynarodowego,wramachktóregorealizujesięjego
obecnośćwstosunkachmiędzynarodowych.Zawszeteżpolitykazagranicznada-
negopaństwajestrezultatemjegogospodarczegopoziomurozwojuorazwewnętrz-
negoukładusił.Obateczynnikistanowiąsiłysprawcze(forcesprofondes)procesu
kształtowaniapolitykizagranicznejpaństwa-jakujmowałrzeczfrancuskihistoryk
PierreRenouvin10.Teoczywisteprawidłowościwystępowałytakżewprzypadku
Polskilat1918-1939.Byłobyjednakwielkimuproszczeniemnieuwzględnićczyn-
nikówludzkiejwoliizbiorowejwyobraźnispołeczeństwawkształtowaniupolskiej
politykizagranicznejtegookresu.
Występowałydwakluczoweczynnikiwewnętrzneidwazewnętrzne,które
wdecydującymstopniukształtowałyprocesprowadzeniapolitykizagranicznejod-
rodzonegopaństwapolskiego.
Czynnikiwewnętrzne:
1.Położeniegospodarcze-tuwskazaćmusimynapierwszymmiejscuzapóźnie-
niecywilizacyjneiznacznekontrastymiędzyposzczególnymiregionamiodbu-
dowanegopaństwa,cosugestywnieunaoczniformułaKwiatkowskiegozkońca
9M.Łubieński,Refleksjeireminiscencje,op.cit.,s.91.
10P.Renouvin,LesgrandsproblèmesinternationauxpendantlaPremièreGuerremondiale,
Milan[1963],s.787.
