Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MójGogol
21
aparaturęanalitycznąiinterpretacyjnądoteologiiiantropologiichrześcijańskiej.Po-
traktowałapóźnątwórczośćpisarzajakonswoistytraktatoBogu,człowiekuiświecie”,
cozdeterminowałometodologięjejbadańiinterpretacji.AutorWybranychfragmentów
zapragnął-jakudowadniaA.Kościołek-rozwijaćinnentalenty”wsobie,atakżeroz-
budzaćjewbliźnich,torującwtensposób,jakmusięwydawało,prostądrogędoKróle-
stwaBożego.Badaczkauznała,iżwtymwypadkupoznanieiocenatwórczościpisarza
sąniemożliwebezuwzględnieniankategoriiduchowych”,stosowanychwcharakterze
nkluczakulturowego”.PodobnąopinięwyraziłniecowcześniejWładimirWoropajew,
autorinteresującegoartykułu„KlasztoremwaszymjestRosja!”(Монастырьваш-
Россия!)poprzedzającegoWybranefragmentykorespondencjizprzyjaciółmi(stądza-
czerpnąłtytułswegoartykułu)wzbiorzenprozyduchowej”Gogola,wmoskiewskim
wydaniuz1992roku8.Woropajewsugerował,iżinterpretowaćlosyidojrzałąprozę
Gogolamożejedyniegłębokiznawcazarównotwórczościtegopisarza,jakipiśmienni-
ctwareligijnego,ponadtokoniecznienależącydołonaCerkwiprawosławnej.Badaczka
polskapodjęłatowyzwanie,znajdującwszakżemiejscewswychrozważaniachzarów-
nodladuchowościprawosławnej,jakikatolickiej.
Wizerunekpisarza,jakiwyłaniasięzpracyA.Kościołek,dlawieluczytelników
Nosa(Hос),Płaszcza(Шинель),Zapiskówwariata(Запискисумасшедшего)czyMar-
twychdusz,azwłaszczawczesnychopowieścinukraińskich”,jakidlawidzówRewizo-
ra,czyOżenku(Женитьба),możebyćszokujący.Gdzieżtensłynnykomediopisarz,
prześmiewca,fantasta,mistrzkarykaturyigroteski?Cosięstałozjegopoczuciemhu-
moru,zjegobłyskotliwym,mieniącymsięnajróżniejszymiintonacjamiibarwamisty-
lem?-zapytają.Gogoljakopisarzreligijny?Asceta?Kaznodzieja?Rusofil,traktujący
Rosjęjakswojąojczyznę?Tenostatniwątek,dlamnieciąglebardzointrygujący,autorka
potraktowałajakorzeczoczywistą,niewnikającgłębiejwmotywyutożsamianiasię
UkraińcazRosją,a-raczej-zWszechrusią-słowiańskąRusiąnodmorzadomorza”,
nbezkresną”(nбезконца”),doktórejzwracałsięwsłynnejlirycznejapostrofiewMar-
twychduszach.BadaczkęprzekonałfragmentlistuGogoladozaprzyjaźnionejznim
AleksandrySmirnowej-Rosset(zgrudnia1844roku),wktórympisarz,odpowiadając
napytanieadresatki,dotyczącetejkwestii,wyjaśniał:
Cкажувамоднословонасчеттого,какаяуменядуша,хохлацкаяилирусская,потому
чтоэто,какявижуизписьмавашего,служилоодновремяпредметомвашихрассуж-
денийиспоровсдругими.Наэтовамскажу,чтосамнезнаю,какаяуменядуша,хох-
лацкаяилирусская.Знаютолькото,чтоникакбынедалпреимуществанимaлорос-
сийскомупередрусским,нирусскомупредмалороссиянином.Обеприродыслишком
щедроодареныБогом,икакнарочнокаждаяизнихпорозньзаключаетвсебето,чего
нетвдругой-явныйзнак,чтоонидолжныпополнятьоднадругую.Дляэтогосамые
историиихпрошедшегобытаданыимнепохожиеоднанадругую,дабыпорозньвос-
питывалисьразличныесилыиххарактеров,чтобыпотом,слившисьвоедино,составить
нечтосовершеннейшеевчеловечестве9.
WyjaśnienieGogolajednaknieprzekonuje,jestnazbytogólnikowe,małoosobiste,
mimożewpisujesięwkontekstjegoposzukiwańideowychwtymokresieidokonywa-
8В.Воропаев,«Монастырьваш-Россия!»,[w:]Н.В.Гоголь,Духовнаяпроза...,s.3-34.
9Cyt.za:A.Kościołek,„Wybranefragmenty...”,s.13.
