Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.ARCHITEKTURADWORUPOLSKIEGO
omajątkuwGłogachczytamy:DDomnaszbiałymiścianamijaśniałwzieleni
ogrodu”29.Totylkoniektóreprzykładymówiąceobiałychdworkachwlite-
raturzepięknej.JózefWeyssenhoffwSoboluipannieprezentujeniejakozlotu
ptakaprzestrzeńwiejskąiznamiennedlaniejarchitektonicznewyróżniki,
abieljestprzypisanawłaśniesiedzibomziemiańskim:Dosadymieszkalne,
jednebardziejprzyziemne,zatopionewzieleni,podstrażąlicznychkrzyżów
-towioskiizaścianki-drugiegórniejsze,błyskającepobielanymmurem
podczubamipysznychdrzew,jakpodpióramiherbowymi-todworyszla-
checkie”30.Autorzwracauwagę,żewokółarchitekturydworskiejczęsto
rosłystarerozłożystedrzewa.
Posiadłościziemiańskieprzeważniebyłyotoczoneprzezpięknąprzy-
rodę,nietylkoprzeznajbliżejusadowioneparki,ogrodyisady.Wokółczęsto
roztaczałysiębowiemogromnepołacielasów,łąkiipola.Bywałotakże,że
dworkistawianowotoczeniudzikiejprzyrody,zdalekaodinnychsiedlisk,
jakmajątekzpowieściRok1863JulianaWołoszynowskiegopołożonywśród
ukraińskichstepówczydworzyszczaokrążonebłotamiwpowieściachRojsty
iZasypiewszystko,zawieje…Zdarzałysięleśnedwory,usadowionewzalesio-
nychkotlinach(np.Grudniki),atakżepośródgór(np.Gawronki).Litewski
krajobraz,charakterystycznyzatemdlaposiadłościkresowych,opisałCze-
sławMiłoszwRodzinnejEuropie:Dmgły,bagniska,horyzontzewsządzamknięty
ścianąlasu”31,Dbyłatutylkocisza,tylkochóryżabimonotonnanuta”32.
Podpojęciemdworurozumiemynietylkoarchitekturędworską,lecz
takżewieleelementów,któretworząmisternącałość.Wszerszymkontek-
ścieoznaczałaonazarównodom,jakijegootoczenie:park,ogródorazprzy-
legającedoniegobudynki,takiejakoficyny,zabudowaniagospodarczeczy
domkiialtany.Wskładcałościwchodziłytakżebramawjazdowa,alejapro-
wadzącadodworku,gazonipodjazd.Każdyztychelementówbyłznaczący,
29S.Żeromski,Ludziebezdomni,dz.cyt.,s.188.
30J.Weyssenhoff,Sobólipanna,dz.cyt.,s.39.
31Cz.Miłosz,RodzinnaEuropa,dz.cyt.,s.29.
32Tamże,s.30.
36
