Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Potęgawujęciurealistycznym
odwołująsięzwykledoktóregośztychpoziomów,przypisującmupierwotny
charakter.Waltznazywatepoziomyodpowiednio:first,secondandthirdimage
theories,cotrudnoadekwatnieprzełożyćnajęzykpolski.
IdączaporządkiemWaltzamożnazałożyć,żenapoziomieczłowiekadążenie
dopotęgiwynikaalbozsamejnaturyludzkiej,alboteżmacharakterprzygodny.
Jeślinależydoistotyczłowieczeństwa,wówczasjestniezmienne,ponieważnatury
zdefinicjiniemożnaoszukać.Jeślizaśjestcechąnabytą,możnapróbowaćją
zmienić.Przedstawicielekoncepcjinaturalnejodwołująsięprzeważniedointerpre-
tacjiteologicznych,psychologicznychlubsocjologizujących,uzasadniającswoje
twierdzeniaodpowiednioimmanentnymzłem,tkwiącymwczłowieku,popędami
iczynnikamiosobowościowymiorazniemożliwymidozmianyprocesamisocjali-
zacji,czyteżuwarunkowaniamigenderowymi.Jeślidążeniedopotęgijestefek-
temgrzechupierworodnego,niedasięczłowiekazmienić.Teoriesocjologiczne,
psychologiczneigenderowesąpodzielonecodomożliwościzmianyzachowania
istotludzkich.Jednesądotegosceptyczne,innepokazująpewnedroginnapra-
wy”człowiekaiwydobyciagozlogikirywalizacjiopotęgę.Częśćbadaczyuwa-
ża,żemożnazmienićsposóbsocjalizacjinataki,wktórymczłowiekniebędzie
nabywałagresywnychcech.Klasycyrealizmu-ReinholdNiebuhr,EdwardH.Carr
iHansJ.Morgenthau-reprezentująpierwszypoziomstosunkówmiędzynarodo-
wychwwersjisceptycznej,niewierząwmożliwośćzmianyzachowańludzkich.
Drugipoziomstosunkówmiędzynarodowychposzukujeprzyczyndążeniado
potęginapoziomiepaństwa,sposobujegourządzeniaifunkcjonowania.Waltz
identyfikujeznimprzedewszystkimróżnorodneteorieliberalneorazteoriewy-
wodzącesięzmarksizmu,zgodniezktóryminiektórepaństwasąagresywneidążą
domaksymalizacjipotęgi,azachowanieinnychjestpokojoweinastawionena
współpracę.Dlaliberalizmuagresywnebędąprzedewszystkimpaństwaautorytar-
ne,adlamarksistówiichspadkobierców-państwakapitalistyczne.Rywalizacja
opotęgęwynikazatemztego,żewśrodowiskumiędzynarodowymistniejąciągle
państwadążącedopoprawieniaswojejpozycji.Ponieważhistoriapokazuje,że
ustrójpaństwzmieniasięwczasieiżejestcorazwięcejpaństwdemokratycznych
lub,żepaństwamogąodrzucićkapitalizm,istniejemożliwośćzmianystosunków
międzynarodowychitransformacjipaństwzżądnychpotęgiagresorów,wuczest-
nikównastawionychnawspółpracęinieskłonnychdowojny.Drugipoziompro-
wadzidokonkluzji,żejeśliwszystkiepaństwasięzreformująwodpowiednispo-
sób,światowypokójbędziemożliwy,ponieważtowarunkiwewnętrznedeterminują
zachowaniezewnętrzne.
Niemajednakzgody,jakiewarunkiwewnętrznegwarantująwyeliminowanie
rywalizacjiopotęgę.Waltzidentyfikujedrugipoziomzliberalizmemimyślą
12
wywodzącąsięodKarolaMarksa,jednakmożnawymienićwieleinnychpodejść
wteoriistosunkówmiędzynarodowych,którerozumiejądążeniedopotęgiwsto-
sunkachmiędzynarodowychjakopochodnądążeniapaństwdopotęgi,wynikającą
12
K.N.Waltz,Man,theState,andWar,op.cit.,s.84.
