Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Etred`avant-garde,c`estdesavoircequiestmort;
êtred`arrière-garde,c`estl`aimerencore.
RolandBarthes
Stosowanyprzezhistoriografięrumuńskąpodziałdziejównarodowychnaepokę
dawną(epocaveche)inowoczesną(epocamodernà),przejętytakżeprzezhisto-
rykówliteratury,odpowiada,ogólnierzeczbiorąc,rozgraniczeniumiędzyczasami
sprzedzjednoczeniaksięstw,wołoskiegoimołdawskiego,ipoichpołączeniu
wjedenorganizmpaństwowy.Tenniecoupraszczającypodziałmajednązaletę:
zwracauwagęnaszczególnystatuswydarzeń,jakierozgrywająsięwXIXstu-
leciu.Przywoływanynajczęściejprzytejokazjiprzezrumuńskieopracowania
aspektdotyczyzmianyparadygmatucywilizacyjnegozorientalnegonazachod-
nioeuropejski1.Wramachowejzmianyheterogenicznymodelbizantyjsko-sło-
wiańsko-osmańskizostajezastąpionyprzezwzględniehomogeniczny–łaciń-
ski,dlaktóregogłównymuzasadnieniemsąwzględyjęzykowe.Debatawokół
okolicznościicharakteruzmianjestodpoczątkuzdominowanaprzezwymiar
etnokulturowyikwestiętożsamościnarodowej,któreprzesłaniajązagadnienie
modernizacjistrukturspołecznych.
Wariantimitacyjnymodernizacjiwodniesieniudokulturyniebyłrozwiąza-
niemjedynymibezalternatywnym.JeszczeprzedwydarzeniamiWiosnyLudów
MihailKogślniceanu(1817–1891)potępia„pragnienianaśladowcze,którestały
1Periodyzacjadychotomicznaiwartościująca(epokadawnajakosymbolniedorozwojuizapóź-
nieniacywilizacyjnegoorazutożsamianazpostępemnowoczesność)pojawiasięwrazzpokoleniem
WiosnyLudówidominujeprzezresztęwiekuXIX.WlatachdwudziestychXXwiekuE.Lovinescu
formułujejejradykalnąwersjęwswojejIstoriacivilizalieiromânemoderne(1924)iproponujeteorię
synchronizmu(zrównaniacywilizacyjnegozEuropąZachodnią),którajednakwywołujegwałtowną
polemikęzestronyugrupowańzachowawczych.NicolaeIorgawswoichlicznychopracowaniach
monograficznychdotyczącychróżnychaspektówhistoriiśredniowiecznychksięstwzapoczątkowuje
tendencjędobardziejwyważonegoprezentowaniarealiówepokidawnej,niewyłączającokresupano-
waniafanariotów.Współcześniestanowiskoakcentującewyjątkowycharakterdziewiętnastowiecznych
przemiancywilizacyjnychmanadalswoichzwolenników(NeaguDjuvara,ZiguOrnea,DanielBarbu
iin.),aleniemniejpopularnajestperspektywabadawczaprzesuwającawczasie(dowiekuXVII,
anawetXVI)moment„integracji”,przedewszystkimwwymiarzekulturalnym,KsięstwaWołoskiego
iMołdawskiegozresztąEuropy(zob.zwłaszczaliczneopracowaniaAlexandruDutu).
