Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Olgierdjakowielkiksiążę(1345-1377)przejąłpoojcutrzytrudnesprawy:zagrożenieLitwyprzez
KrzyżakówiZakonInflancki,rywalizacjęzMoskwąoziemienadgórnymDniepremorazwalkęzkoalicją
polsko-węgierskąnaterenachRusiHalicko-Włodzimierskiej.WspółpracujączKiejstutem,walczył
skuteczniezobuzakonamiustawicznienapadającyminaziemielitewskie.Uczyniłwieledlarozszerzenia
terytoriówruskich,wcześniejprzynależnychdoLitwy.Jegosynowie,jeszczezażyciaojca,otrzymali
rozległeksięstwa.FiodordostałRatno,prawdopodobnieKobryńzpobliskimigrodamiiLubomioraz
ziemiemiędzyChełmszczyznąaWołyniem.AndrzejGarbatyzostałnamiestnikiemPskowa,księciem
Połocka,apo1394r.takżenamiestnikiemnowogrodzkim.DymitrStarszyrządziłwBriańsku,
TrubaczewieiDrucku,aWłodzimierzzostałksięciemwitebskimikijowskim(po1367)[34].
SukcesyOlgierdawyjaśniazapisbizantyńskiegokronikarzaNiceforaGregorasazXIVw.osile
militarnejLitwy:„LudLitwinów,rządomjednegowładcypodległy,jestmnogiibardzowaleczny,anawet
niepokonany.IchkrólnieporównanieprzewyższawszystkichchrześcijańskichksiążątRusipółnocnejsiłą
zbrojnąibitnościąswegowojska,samtylkojedenniepłacirocznegoharaczuMongołom,boolbrzymie,
dobrzeobwarowanemaswojekrólestwo”[35].Podobnieźródłainflanckieikrzyżackienierzadko
podkreślałyliczebnośćwojsklitewskich,ichznakomitątaktykęidobreuzbrojenie.Wartopamiętać,
żewspomnianypotencjałmilitarnyLitwywspieraliRusini.Wzmiankioichudzialewwalkachuboku
wojsklitewskichwystępujączęstowźródłachkrzyżackichiinflanckich.Sukces,zwłaszczawutrzymaniu
uzależnionychterenówruskich,LitwazawdzięczałaponadtomądrościitolerancjiOlgierda,szanującego,
przykłademojca,miejscowątradycję,odrębnościspołeczneigospodarcze.PotomkowieOlgierda,
otrzymującyodojcaziemieruskie,takjaksynowieGiedyminaprzyjmowalinaogółprawosławie.
WładcomLitwyzależałonasilnympowiązaniuzniątychziem.Świadcząotymtakżemałżeństwa:
OlgierdanajpierwzMarią,księżniczkąWitebska,potemzJulianną,księżniczkąTweru,orazLubarta
zdziedziczkąWołynia.InnemałżeństwaksiążątwiązałyzLitwąterenypolitycznieodniej
niezależne[36].
OmądrościpolitycznejOlgierdaświadczyprojekt,przedłożonyKarolowiIVLuksemburskiemuprzez
poselstwolitewskiew1358r.,dotyczącyprzeniesieniaKrzyżakównaodludnestepyczarnomorskie,aby
bronilichrześcijańskichRusinówprzednękającymiichTatarami[37].
Olgierd,wyznaczającnaswegonastępcęJagiełłę,synazdrugiejżonyJuliannyTwerskiej,zostawił
munierozwiązaneproblemypolityczne.Litwabyłanadalzagrożonazestronyobuzakonów,niemalało
napięciezMoskwąwrywalizacjiowschodnietereny.CorazteżtrudniejszabyładlaLitwyizolacja
politycznawynikającaztrwaniawpogaństwie.
SytuacjaJagiełłybyłatymbardziejskomplikowana,żemiałdoczynieniazbardzolicznymiwdrugim
itrzecimpokoleniuprzedstawicielamiroduGiedyminowiczów,reprezentującychsprzeczneinteresy,
niewahającychsiędlaichrealizacjiprzedsprzymierzaniemsięnawetzwrogamiLitwy–Moskwą,
KrzyżakamilubPolską.
Jagiełłomiałczterechbraciprzyrodnich,synówMarii,pierwszejżonyOlgierda:Fiodora(zm.
1394/1400),AndrzejaGarbatego(zm.1399),DymitraStarszego(zm.1399)iWłodzimierza(zm.1398),
orazsiedmiubraci,zrodzonychjakonzJuliannyTwerskiej:Skirgiełlę(zm.1394),Korybuta-Dymitra(zm.
1404),Lingwena-Siemiona(zm.1431),Korygiełłę-Kazimierza(zm.1390),Minigaiłę(zm.przed1382),
Wigunta-Aleksandra(zm.1302)iSwidrygiellę-Boleslawa(zm.1452)[38].NaLitwiewładzabyła
dziedziczna,alenastępcęwyznaczałwielkiksiążę.MłodemuJagiellebrakowałoautorytetuOlgierda.
Osadzeniewłaśniejegonatronielitewskimmusiałowzbudzićniechęćstarszychbraci,atakże
niezadowoleniestryjaKiejstuta.
Siłyodśrodkowezaczęłyspychaćkrajwkierunkuchaosuwewnętrznego,którypogłębiałazdradabraci
Jagiełły,poddającychsiębądźMoskwie,bądźPolsce,bądźWęgromwposzukiwaniupomocyprzeciw
wielkiemuksięciu.PierwszydoMoskwyzbiegłzPołockanaprzełomie1377i1378r.AndrzejGarbaty,
rokpóźniejzBriańskaDymitrStarszy.WichśladyposzedłtakżeksiążękijowskiWłodzimierz.Bracia
ibratankowiewładającynaterenachksięstwgraniczącychzRusiąHalickąszukalipomocyuLudwika
Węgierskiego.
Pookresietrwającejod1377r.współpracyJagiełłyzKiejstutem,w1381r.wybuchłmiędzynimi
konflikt,byćmożenatleróżnegowidzeniapolitykiwobecchrześcijaństwa.KiejstutusunąłJagiełłę
zWilna,przejmującwładzęwielkiegoksięcia.Jagiełłozdołałjednakzapanowaćnadsytuacją.Jużw1382
r.uwięziłKiejstutawrazzwspółpracującymznimsynem,Witoldem,iponowniezająłWilno,kładąckres
rządomstryja.Kiejstutwkrótcezmarłwwięzieniuwniejasnychokolicznościach,aWitoldzdołałzbiec
doKrzyżaków.Przyjąłchrzestzichrąkioddałimwlennoziemieodziedziczonepoojcu.Znałdoskonale
terenyLitwy,prowadziłwyprawyKrzyżakówwgłąbkraju.Jagiełłoznalazłwyjścieztrudnejdlasiebie
sytuacji.Posunięciemświadczącymojegodalekowzrocznościiumiejętnościachdyplomatycznychbyło
potajemneporozumieniezWitoldem,skierowaneprzeciwKrzyżakom.Zdradziwszyśmiertelnychwrogów
Litwy,Witoldpowróciłw1384r.,podjąłwspółpracęzJagiełłąiodzyskałziemieodziedziczone
poKiejstuciezwyjątkiemTrok,którew1382r.Jagiełłoprzekazałwiernemumubratu,
Skirgielle[39].Takżeterenywschodnie,opuszczoneprzezprzyrodnichbracizbiegłychdoMoskwy,
obsadziłtymi,którzydochowalimuwierności:SkirgiełłootrzymałPołock,Korybut–Nowogród
Siewierski.Naśladującpolitykęojca,sprzymierzyłsięzwrogiemMoskwy,chanemTatarówMamajem,
alezniewyjaśnionychpowodówniewspomógłgowzwycięskiejdlaMoskwybitwienaKulikowymPolu
w1380r.[40]
