Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
królowej,otwierałybramyprzedprawowitądziedziczkąziemnależącychdoPolskiodKazimierza
Wielkiego.Władczynipotwierdzaładawneprzywilejeinadawałanowe,byzwiązaćzPolskącennedla
Koronytereny.
Jadwiga,„naturalnapaniidziedziczka”poPiastach,została–jakwspomniano–ukoronowananakróla
Polski.Whistoriografiizastanawianosię,jakwyglądaływspółrządyobojgamonarchówpanujących
razemprzez14lat.Jagiełłobyłpierwszymwładcąwybranymprzez–wprawdziewąskie
–przedstawicielstwoszlachtywLublinie.OstatnionapodstawieanalizypodróżyJagiełłyiJadwigi
pokraju,ichpolitykiwewnętrznej,współpracyzgrupąmożnowładcówstanowiącychelitęrządzącą,
atakżesposobuprowadzeniapolitykizagranicznejustalono,żenastąpiłpodziałzakresówwładzy.Król
odbywałcorocznepodróżepocałejKoronieibywałregularnienaLitwie.Odwiedzającośrodki
administracyjnepaństwa,odbywałsądy
incuriadominiregis
(‘nakrólewskimdworze’)orazspotykałsię
zeszlachtąposzczególnychziem.KrólowarzadkopodejmowałapodróżepozaterenMałopolski,
zatrzymującsiętamwdobrachkrólewskichzeswoimdworem.Jejkancelariapo1386r.wyraźnie
ograniczyłaswojądziałalność.Kancelariakróla,wktórejprzygotowywanoogromnąwiększość
dokumentów,stałasięurzędemprowadzącymistotnesprawywzakresiepolitykiwewnętrznej
izewnętrznej.CzęśćdyplomówbyławystawianawspólnieprzezJadwigęiJagiełłę.Dotyczyłyone
przeważniepodejmowanychrazemfundacjinarzeczKościoła.Należytakżepodkreślićwspólne
zaangażowanieparykrólewskiejwdziełoodnowieniaUniwersytetuKrakowskiego.Analizapodpisów
składanychprzezświadkówuwierzytelniającychdokumentyparykrólewskiejpokazała,żenajbliższe
otoczenieJadwigiiJagiełłytworzyłytesameosoby,należącedoelit,naogółukształtowanychjeszcze
wpolitycznejszkolekrólaKazimierza.Stanowiłyonegrononajbliższychwspółpracownikówmłodziutkiej
Jadwigi,gdyzaczynałarządywPolsce.Należelidonichm.in.SędziwójzSzubina,SpytekzMelsztyna
(zm.1399),JanTarnowski(zm.1409),JanzTęczyna(zm.1405),JanLigęza(zm.1419),Dobiesław
zKurozwęk(zm.1397),DymitrzGoraja(zm.1400),ZbigniewzBrzezia(zm.1425),KrystynzOstrowa
(zm.1430)iKrystynzKoziegłów(zm.1437).BylizwolennikamidynastiiAndegawenówiludźmi
zasłużonymiprzyzaproszeniuJagiełłynatronPolski.Stalisiętakżeodbiorcamiwieludokumentów
wdzięcznegoimkrólaWładysława,wydatniepowiększającychichmajątkikosztemdomenykrólewskiej.
Wsprawachpolitykizagranicznejstanowiskaobojgamałżonkówbyły,jaksięzdaje,równorzędne
iczęstosięuzupełniały.Znamiennejest,żeJadwigaprawdopodobnienigdynieodwiedziłaLitwy.Raz
tylkow1398r.upomniałasięuWitoldaozapisanejejwintercyzieślubnejczynszezziemlitewskich
iruskich,którychjejodmówił,uważającżądaniezagodzącewniezawisłośćLitwy[77]
PierwszelatapanowaniaJagiełłynietylkonaLitwie,aleiwPolsce,niebyłydlaniegołatwe.
WprowadzanewWielkimKsięstwiezmianyiudziałwnichPolakówmiałyswoichprzeciwników,
naktórychczelestanąłWitold,niezadowolony,żenieodzyskałcałejojcowizny,gdyż–jakwspomniano
–JagiełłoosadziłwTrokachswegobrataSkirgiełłę.Witoldpowtórzyłwięcpoprzedniązdradęiuszedł
w1390r.doKrzyżaków,zawarłznimiukład,żezapomocprzeciwJagielleoddaimŻmudź.Wkroczył
zichwojskiemnaLitwęiobiegłWilno.RozpoczęłasięwojnamiędzywspieranymprzezKrzyżaków
WitoldemaJagiełłą,któregowsparliPolacy.KrólzmagałsięjednocześnienaterenieKorony
zezdradliwymilennikiem,jakimokazałsięWładysławOpolczyk,równieżspiskującyprzeciwPolsce
zarównozKrzyżakami,uktórychzastawiałziemiepolskieoddanemuwlennoprzezLudwika,jak
izZygmuntemLuksemburczykiem,nowymkrólemWęgier.ZagrożonykoalicjąWładysławJagiełło
–świadom,żenaLitwiemusizapanowaćpokój,żebymiałwolneręcedorozprawyzKrzyżakami
–ponowniedziękitalentomdyplomatycznymiumiejętnościustępowaniadlawiększegodobrazarówno
Litwy,jakiPolski,zawarłzWitoldemw1392r.ugodęwOstrowie.Nietylkozwróciłmucałedziedzictwo
poKiejstucie,aleokazałzaufanie,czyniącgoswoimnamiestnikiemwWielkimKsięstwieLitewskim.
WitoldporzuciłKrzyżaków,obiecałJagielleiJadwidzewiernośćorazwspółpracę.
WitoldrozpocząłporządkowaniesprawnaLitwie.Podjąłprzedewszystkimzdecydowanąpolitykę
przywracaniajednościziemWielkiegoKsięstwapoprzezusuwaniezposzczególnychksięstwpanujących
tamkniaziów,abyzlikwidowaćniebezpieczeństwoichtendencjiseparatystycznych.Dziękiniemu,mimo
układówwKrewie,LitwazachowałaswojąodrębnośćodPolski.PodjąłteżzaczęteprzezOlgierdadzieło
rozszerzaniagranickuwschodowiipółnocy.Litwanigdyniebyłatakogromnympaństwem,jakpod
koniecrządówWitolda.JegowpływysięgałyNowogroduWielkiego,Witebska,anawetMoskwy.Swoją
córkęZofię(zm.1453)wydałw1391r.zawielkiegoksięciamoskiewskiegoWasylaI(zm.1425).
WykorzystującniechęćczęścibojarówdoPolski,znówsprzymierzyłsięzKrzyżakami,zawarłznimi
tajneporozumienie(1398)nawyspieSalin,obiecującponownieŻmudź(tonaniejgłówniezależało
Krzyżakom,gdyżjejposiadaniedawałomożliwośćpołączeniaterenówobuzakonówrycerskich)
zapomocwplanowanejwyprawienawschód.Chciałwyeliminowaćwpływytatarskienarozległych
terenachnadDniepremażdojegoujściadoMorzaCzarnego.Całkowitaklęska,poniesionaw1399
r.nadrzekąWorskłąprzezwojskaWitoldawspieraneprzezKrzyżaków,leżałaupodstawponownej
zmianyjegopolitykiwobecPolski.Zrozumiał,żezwiązekzKrólestwemjestdlaLitwyważnyiw1401
r.obakrajezawarłyunięwWilnie,potwierdzonąwRadomiu.Zdecydowano,żeWitoldmiałzachować
dokońcażyciatytułwielkiegoksięcia,alewzamianuznałzwierzchnictwoJagiełływyrażone
wprzyjętymprzezniegotytule
duxsupremusMagniDucatusLithuaniae
(‘najwyższegoksięcia’).
Dokumentgwarantował,żepośmierciWitolda„najwyższawładzanadziemiamiLitwy[...]wrazzjego
(Witolda)dobramiojcowskimi,winnyprzypaśćibyćprzywróconetemużpanukrólowiijego
spadkobiercomorazKoronieKrólestwaPolskiego”.Stronapolskanatomiastzobowiązałasię,żewrazie
