Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Habsburga,którypowoływałsięnaukładsukcesyjnyMaciejazFryderykiemIII,JanaOlbrachta,
popieranegoprzezKazimierzaJagiellończyka,orazWładysława,królaCzech.Mimoburzliwegoprzebiegu
elekcjistosunkowoszybkoprzeszłakandydaturategoostatniegojakonajbardziejkorzystnadlaobu
królestw.PopieranieprzezKazimierzamłodszegosyna,któregobardziejwidziałwroliobrońcyprzed
niebezpieczeństwemtureckim,doprowadziłodowalkimiędzywojskamibraci.Natronieostałsię
Władysław,wspartypieniędzmikrólowejWęgierBeatrycze,wdowypoKorwinie,wzamianzaobietnicę
małżeństwaznią.Ostatecznie,wobecgroźbywmieszaniasięwsprawęMaksymilianaHabsburga,
KazimierzJagiellończykskłoniłsynówdopojednania.Doszłodoniegowlutym1491r.wKoszycach.
Olbrachtotrzymałodbratarekompensatęwpostaciksięstwagłogowskiego,awdalszejperspektywie
namiestnictwanacałymŚląsku.Zresztąwrokunastępnym,pośmierciojca,zostałkrólemPolski.
KazimierzJagiellończykwrazzeswymsynemWładysławemtworzyliogromnąobszarem„Europę
jagiellońską”,naktórązłożyłysięWielkieKsięstwoLitewskie,PolskapowiększonaoPomorzeGdańskie
iinnenabytkizczasówKazimierza,orazCzechyiWęgry.CałaśrodkowowschodniaEuropaznalazłasię
podberłemjednejdynastii.NadersłuszniezauważyłŁowmiański,żewojnapomiędzyJagiellonamiotron
węgierskipokazała,żedynastianiebyłajednakzdolnastworzyćwEuropieblokupaństw,które
powodowałybysięwswojejpolityceobronąwspólnychinteresów,tebowiembyłyzupełnierozbieżne
wrządzonychprzeznichpaństwach[104].
Wartododać,żeprowadzonaprzezKazimierzapolitykawydawaniazamążlicznychcórek
–auczestniczyławtymkrólowaElżbieta–miała,jaksięzdaje,naceluzabezpieczeniepaństwa
odzachoduiutrzymaniepewnejrównowagiwobecwzrastającejpotęgiHabsburgów.Królewskiecóry
wydawanebyłyzaksiążątRzeszywtakisposób,żebyzapewnićdobrestosunkizkrajamiotaczającymi
Polskępółksiężycem,począwszyodPomorzaZachodniego,przezMarchięBrandenburską,Saksonię
iBawarię[105].Faktemjest,żewwiekachXViXVI,pełnychwojenizamieszek,zachodniagranica
Rzeczypospolitejbyłanajspokojniejsza.
OstatnielatapanowaniaKazimierzaJagiellończykawypełniłysprawyzwiązanezzagrożeniemgranic
południowo-wschodnichprzezTatarów,TurkówiMoskwę.Odsunięcieniebezpieczeństwatureckiego
stanowiłożywotnyintereszarównoPolski,jakiLitwy.KrólzdawałsobiesprawęzparciaTurcjinazachód
irozumiał,jakżywotnabyłaochronaprzednimiMołdawii,związanejzPolskąodczasówJagiełły.W1475
r.TurcyzajęliizniszczyligenueńskąkolonięKaffę,podporządkowalisobieTatarównaKrymie
iopanowaliujściaDniestruorazDunaju,zajmującportyKilięiBiałogród,należącedoMołdawii.Krajten,
rozdzieranywewnętrznymiwalkamiotronhospodarski,szukałpomocynazmianęalbouWęgrów,albo
ukrólapolskiego.TatarzypodporządkowaniTurcjiwzmogliwyniszczającenapadynapołudniePolski
iLitwy.Zajęcieportówczarnomorskichstanowiłozagrożeniedlahandluiodcięciedrogiogromnych
zysków.Moskwa,niebezpiecznieprzesuwającanazachódswojegranicekosztemniezależnychdotąd
księstwruskich,w1474r.zawarłaprzymierzezchanatemkrymskimprzeciwTataromnapadającym
najejziemie,atakżeprzeciwlitewsko-polskiemupaństwuKazimierzaJagiellończyka.Nadczarnomorskie
ordyTatarów,żyjącezrabunku,stałysięprzedniąstrażąTurków.W1484r.nastąpiłwielkinajazd
TatarówkrymskichnaPodoleiWołyń.Drugaichwyprawaw1487r.powstrzymanazostałaprzez
królewiczaJanaOlbrachta,którywimieniuojcaprzebywałzwojskiemnaPokuciuipokonałTatarówpod
Kopystrzynem,conieprzeszkodziłownajbliższychdwóchlatachwdzieraniusięnaPodolenastępnym
zagonomtatarskim.DopierobitwapodZasławiemnadrzekąHoryń,stoczonazTataramiw1491r.przez
MikołajazChodczaiSemenaHolszańskiego,doprowadziładoniemalzupełnegopogromuiwycofaniasię
ordynapewienczaszaWołgę.Zwycięstwomilitarnepołączonebyłozklęskągospodarczą
–wyludnieniemżyznychterenówPodola,którenapadytatarskiezmieniływpustkowie.Mołdawia
lawirowałamiędzyWęgrami,PolskąaTurcją.StefanIIIWielki(1457-1504),mimopoczątkowego
zwycięstwanadtąostatniąizłożeniaw1485r.hołdulennegoKazimierzowi,gdyżliczyłnajegopomoc
przeciwPorcieOtomańskiej,jużw1487r.zostałlennikiemsułtana.Usiłowałwtensposóbratować
resztkiswojejsamodzielnościpolitycznej[106].
WpolitycewewnętrznejKazimierzJagiellończykkierowałsiępragmatyką.Wcelustworzeniagrona
zwolennikówumiejętnierozgrywałzarównoantagonizmydzielnicowemiędzyMałopolską
aWielkopolską,jakinarastającykonfliktmiędzymożnowładztwemaszlachtą,silniejszy–jaksięzdaje
–wMałopolsce.Wtworzeniugrupyswoichstronnikówumiałdobrzewykorzystaćpoważnyatut,jakim
byłoleżącewgestiikrólauprawnieniemianowaniaurzędników.Oczywiście,musiałrespektowaćpewne
zwyczaje,niemniejpotrafiłdoprowadzićdotego,żedolat60.XVw.nastąpiłakorzystnadlaniego
wymianacałejniemalhierarchiiurzędniczej.Wproblemzdobyciaprzewaginadmożnowładztwem
włączyłtakżeswojąpolitykęwobecKościoła,mającegougruntowanestanowiskopolitycznewPolsce,
podobniejakwinnychkrajachEuropy.StajączdecydowaniepostroniepapieżaMikołajaVprzeciw
ruchowikoncyliary-stycznemu,nietylko–jakwspomniano–izolowałswojegogłównegoprzeciwnika,
niechętnegomubiskupaOleśnickiego,alezdołałuzyskaćmożliwośćobsadzaniabardzowielustanowisk
kościelnych,wtymbiskupich.Pozwoliłotonatakąpolitykępersonalną,dziękiktórejmógłwprowadzać
swoichludzidoepiskopatu,atymsamymdoradykrólewskiej.Niezawszekrólwychodziłdobrze
naswojejarbitralnejpolitycewsprawieobsadzaniabiskupstw.DoprowadziłaonadowojnyzMikołajem
Tungenem(zm.1487),wybranymprzezkapitułębiskupemWarmiiwbrewwoliKazimierza.Sytuacja
powtórzyłasięukresupanowaniamonarchy.Królforsowałnabiskupstwowarmińskieswojegosyna,
Fryderyka,akapituławybrałaŁukaszaWatzenrode(zm.1512),zczymwładcamusiałsiępogodzić.
WcześniejwygrałjednakspórobiskupstwokrakowskiepośmierciZbigniewaOleśnickiegow1455
