Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Olbrachtawynika,żezaciągnąłogromnepożyczkiwwysokościponad35000florenów,copoważnie
obciążyłoskarbnaprzyszłość[109].
Wramachprzygotowańdowyprawyczarnomorskiejtrwaławymianakorespondencjiiposłówmiędzy
WilnemaKrakowem.MiędzyinnymiudałsiędoAleksandrabawiącynadworzekrakowskimKallimach,
wceluomówieniazwielkimksięciemproblemuodzyskaniaKaffy,KiliiiBialogroduorazsposobów
stałegozabezpieczeniagranicypołudniowejobukrajówprzedTatarami.Podkoniec1496r.Aleksander
spotkałsięzOlbrachtemiZygmuntemnatajnychobradachwParczewie.Samzająłsięprzeglądem
umocnieńKijowa,Potocka,WitebskaiinnychtwierdznarażonychnadywersjęzestronyMoskwy
iTatarów.JanOlbracht,powierzywszynaczaswojnyrządywPolscebratuFryderykowi,wraz
zZygmuntemgromadziłpospoliteruszeniepodLwowem.WojskalitewskieruszyłyzWilnawkierunku
Bracławia.WojnarozpoczęłasiępodhasłemwalkizTurcją.Wcześnie,bojużwewrześniu1497r.,
zamiastobranianajkrótszej,choćtrudniejszejdrogiprowadzącejdoportównadMorzemCzarnym,
wojskaOlbrachtawkroczyłydoMołdawiiirozpoczęłyoblężeniejejstolicy,Suczawy.StefanIII,
uzależnionyjużodTurcji,miałmożliwośćporównaniasiłobuprzeciwnikówiwypadłoononakorzyść
Turcji.ByćmożezostałuprzedzonyprzezWęgrówoprojekcie(jeślitakiistniał)osadzeniawMołdawii
królewiczaZygmunta,przeszedłwięcnastronęPortyOtomańskiej,nieporazpierwszyzdradzając
Polskę,zktórąwiązałygowcześniejszeukłady.Niemającdostatecznychsiłnarozprawęwotwartym
polu,odciąłwojskomOlbrachtaoblegającymSuczawędowózżywnościiatakowałszukającejejoddziały
polskie.
DogłównegoteatruwojnyniedotarliostatecznieLitwini,obawiającsięIwanaIII,któryuważałStefana
zaswojegosojusznika,aniWęgrzy,oburzeni„zaatakowaniem”StefanaIII,ichlennika.Władysławwysłał
podSuczawęswoichposłów,bypośredniczyliwzawarciurozejmumiędzyStefanemaOlbrachtem,aby
siłypolskiemogłysiębezpieczniewycofać.Wtrakcieodwrotukrólawpaździerniku1497r.,Stefan
mołdawskinapadłwojskowlasachBukowiny.Wyprawazakończyłasięklęską.WjejwynikuMołdawia
wypadłazesferywpływówPolski.ChoryJanOlbrachtpowróciłwrazzZygmuntemdoKrakowa
wpołowielistopada.DlamłodszegoJagiellończykaprzeżyciawMołdawiimusialybyćciężkie.Postanowił
opuścićPolskęiudałsięnadwórWładysława,gdzieprzebywałdo1502r.,chociażjużw1501r.,
pozrzeczeniusięprzezJanaOlbrachtaksięstwagłogowskiego,otrzymałjewzarządodnajstarszego
brata[110].
Przyczynąniepowodzeniabyłatyleżnieszczeragrapolityczna,coiniedostateczneprzygotowanie
wyprawyodstronypolitycznejimilitarnej,mimowysiłkówOlbrachta.Wyprawaujawniłatakże,jak
rozbieżnebyłyinteresypaństwjagiellońskichizpewnościąprzyniosłaobniżenieichznaczenia
nazewnątrz.Razjeszczeokazałosię,jakniesprawnąsiłąmilitarnąbyłopospoliteruszenie,którejuż
w1454r.poniosłoklęskępodChojnicami.W1498r.nastąpiłynajazdyodwetoweStefanaIIIWielkiego
zTurkamiiTataraminaPodoleiRuśCzerwoną.SpowodowałyoneogromnestratyPolskiiLitwy.
Formalniewyprawaczarnomorskazakończyłasięzawarciemw1499r.sojuszuPolskizWęgrami
iMołdawią.Wtymsamymrokupodjętonanoworozmowypolsko-litewskiewsprawiezacieśnienia
związkumiędzyobukrajami.Zawartawówczastzw.uniapiotrkowsko-wileńskabyłaraczejprzymierzem
dwóchniezależnychpaństw.Uzgodnionowniej,żewładcamiałbyćwybieranywporozumieniuobu
stron,zichradąiwiedzą[111].
WramachwspółpracybraciJagiellonówiszukaniaprzeznichsojuszników14lipca1500r.został
podpisanywBudzietraktatzFrancjąLudwikaXII.PodpispodtraktatemzłożyłWładysław
izagwarantowałjegodochowanietakżewimieniuJanaOlbrachta.Miałzostaćwzmocniony
małżeństwamiobubracizksiężniczkamifrancuskimi.Zrealizowanezostałotylkojednoznich:
WładysławpoślubiłspokrewnionązdomempanującymFrancjiksiężniczkęAnnędeFoix-Candale,
późniejsząmatkęAnnyiLudwikaJagiellończyka.Traktatoficjalniemiałnaceluporozumienieprzeciw
Turcji,wgruncierzeczynatomiastzarównoLudwikowiXII,jakijegonowymsojusznikom,chodziło
ostworzeniewEuropieprzeciwwagidlapotęgiHabsburgów.CesarzMaksymilian,dążącyzawszelką
cenędousunięciaJagiellonówzCzechiWęgier,byłgroźnymprzeciwnikiemtakżedlaPolskiiLitwy
zewzględunapodejmowanepróbytworzeniaprzeciwnimkoalicjizMoskwąizKrzyżakami[112].
ZtegopunktuwidzeniabardzoniekorzystnydlaPolskibyłwybórnawielkiegomistrzakrzyżackiego
–pośmierciprzyjaznegoJagiellonomJanaTieffena(zmarłwczasiewyprawyczarnomorskiejOlbrachta,
wktórejbrałudziałjakolennikPolski)–FryderykaWettyna,księciasaskiego.W1501r.Maksymilian
I,nieuznającypokojutoruńskiegoz1466r.,wydałmuzakazskładaniahołdukrólomPolski.Fryderyk,
silnypoparciemcesarzaorazinnychksiążątRzeszy,doktórychsamnależał,odmówiłwięcOlbrachtowi,
apojegośmierciAleksandrowi,dopełnieniapowinnościlennych.
DlaLitwyfatalnybyłrok1500,kiedytoIwanIII,czującsiębezkarnypoklęscewyprawy
czarnomorskiej,rozpętałnowąwojnęnapograniczumoskiewsko-litewskim.Wkonfrontacjizsilnąarmią
moskiewskąwojskalitewskiedowodzoneprzezksięciaKonstantegoOstrogskiegoponiosłyklęskęnad
rzekąWiedroszą,aonsamzwielomawybitnymipanamidostałsiędoniewoli.ZabraneprzezMoskwę
ziemiemiędzyDniestremaDesnąstanowiłyogromnączęśćWielkiegoKsięstwa.Aleksander,chcąc
bronićLitwęprzedzakusamiswegoteścia,zawarłkorzystneprzymierzazwrogimiMoskwieTatarami
zawolżańskimiizakoneminflanckim.NawiadomośćjednakonagłejśmierciOlbrachtawczerwcu1501
r.,pozostawiająctoczącąsięwojnęizdobytychsojuszników,pospieszyłdoKorony,byuzyskaćtron
polski.Zdawałsobiesprawęztego,żeLitwasama,bezzdecydowanejpomocyPolaków,niemaszans
