Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Powstaniedynastiiipoczątkipaństwa
15
lepiejznającyówczesnyświat,atakżecieszącysięprestiżem.Zczasemtylko
niektórerodyzaczęływydawaćsięgodnesprawowaniatejzaszczytnejfunkcji,
wkońcunajpotężniejszyspośródnichbywałuznawanyzaróddynastyczny.
Powstaniepaństwawymagałospełnieniawieluwarunków.Niewątpliwie
społeczeństwotworząceorganizacjępaństwowąmusiałoosiągnąćpoziompro-
dukcjipozwalającynautrzymanieadministracji,nasfinansowaniekosztów
wojska,nawetgdybytworzyłojepospoliteruszenie.Koniecznebyłoteżza-
pewnienieelitompolitycznymodpowiedniegodoichrangipoziomużycia.Jed-
nakspełnienietychwarunkówniejestjeszczewystarczające.Wydajesię,żeta-
kipoziomprodukcjiosiągnęliludzieżyjącymiędzyBugiemaOdrąjużwIXw.,
leczpaństwowtedyjeszczeniepowstało.Znamyteżinneludy,któreosiąg-
nąwszywystarczającydopowstaniapaństwapoziomgospodarczy,pozostałyna
plemiennymetapierozwoju.DoludówtychnależelinaprzykładPrusowie.
Abypowstałopaństwo,koniecznyjestjeszczeośrodek,którybyjestworzył.
Niezbędnisąludziedysponującyzasobemdoświadczeńorganizacyjnych,mili-
tarnychczypolitycznych,posiadającyponadtośrodkimaterialneniezbędnedo
podjęciatakwielkiegodzieła.Koniecznyjestktoś,ktopotrafiłbyzerwaćzod-
wiecznymitradycjami.Bardzoprzydatnesąteżwzorypłynącezzewnątrz.
Panującedoniedawnakoncepcjepodkreślałyewolucyjnyrozwójspo-
łeczeństw,wtymtakżeewolucyjnyprocesprzekształcaniasięustrojuple-
miennegowpaństwowy
7
.Tymczasemnajnowszewynikipracarcheologów
każąinaczejspojrzećnatenproblem,awpowiązaniuzbadaniamihistorycz-
nymitakżenarolęjednostekwkształtowaniudziejów.Wynikitychbadań
zdająsięsugerować,żepowstaniepaństwapolskiegoniebyłoewolucyjnym
procesem,leczprzełomem,którydokonałsięwpoczątkachXw.
Nowehipotezystałysięmożliwedziękilicznymodkryciomzabytków
sprzedwiekóworazzastosowaniunowychmetodbadawczych.Należydo
nichprzedewszystkimdendrochronologia,ustalającawiekznaleziskanapod-
stawieobserwacjicorocznychprzyrostówsłojówdrzew,zktórychbudowane
byłykiedyśdrewnianekonstrukcje.Coroczneprzyrostyróżniąsięmiędzyso-
bą,zależąbowiemodtego,czylatobyłociepłe,czychłodne,deszczoweczy
suche.Ponadtopostępypoczyniłapaleobotanika,pozwalającaodtworzyćświat
roślinnysprzedwieków,rozwinęłysiębadanianaddemografiąiosadnic-
twem.Równieżbadaniaściślehistoryczne,opartenatekstachpisanych,spra-
wiły,żeznaneprzekazymogąudzielićnowychodpowiedzinazadawaneim
pytania.Dowspomnianychmetodnależydodaćteżhistorięporównawczą.
Byłaonastosowanaoddawna,nadaljednakjestużyteczna.
Abyukazaćprzyczyny,dziękiktórymdoszłodopowstanianaziemiach
polskichpaństwa,musimypoznaćwcześniejszeetapyrozwojuzamieszkują-
cychjeplemion.Powielkichprzemianach,jakiezaszływIViVw.,dajesię
7
H.Łowmiański,PoczątkiPolski,t.1-6,Warszawa1963-1985.
