Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
gicznynmaksymalizm”fenomenologiczny,esencjalistycznyzducha,dawałjedyno-
władztwointelektowiwglądającemuwistotęrzeczyigwarantowałpewnośćwiedzy.
Rezygnacjazaśzwglądaniawistotę,zasadęrzeczy,oznaczałazgodęnawyjściezte-
renufilozofii,wniepewnąpoznawczoprzestrzeńdoraźnychkonstruktówidyskursu
uwikłanegowsprzecznekonteksty3.
ThomasKuhnwprowadziłdodyskursunaukowegokolejneznaczenieinteresu-
jącegonasterminu.Wschemaciefunkcjonowanianaukiwprzestrzenispołecznej
dostrzegłonprzedewszystkimtakisposóbjejdziałania,którynazwałnaukąnor-
malną,podtrzymującąustaloneśrodowiskowerytuały,polegającąnakomentowaniu
irozwijaniudominującegoaktualnieparadygmatu:
Większośćuczonychpoświęcasięwswojejdziałalnościzawodowejpracomporządko-
wym.Onewłaśnieskładająsięnato,conazywamnaukąnormalną.Jeślipoddaćjedokładniej-
szejanalizie,czytowaspekciehistorycznym,czywichwspółczesnejpostaci,odnosisięwra-
żenie,żepolegająonenapróbiewtłoczeniaprzyrodydogotowychjużiwzględniesztywnych
szufladek,którychdostarczaparadygmat.Celemnaukinormalnejniejestbynajmniejszukanie
nowychrodzajówzjawisk;raczejniedostrzegaonatych,któreniemieszcząsięwjejgotowych
szufladkach.Równieżuczeniniestarająsięzazwyczajwynajdywaćnowychteoriiisączęsto
nietolerancyjniwobectych,któresformułowaliinni.Badaniawramachnaukinormalnejdążą
douszczegółowieniatychzjawiskiteorii,którychdostarczaparadygmat4.
Jejantyteząjestnaukaprawodawcza-taka,któraustanawianowyparadygmat,twór-
czowykorzystującwyczerpywaniesięstarego,dostrzegającwnimnieopisywalne
wdotychczasowychterminachprzestrzenie.Jeślinnajbardziejuderzającą,jaksię
zdaje,cechąproblemównaukinormalnej,zktórymizapoznaliśmysiędotąd,jest
to,wjakmałymstopniudążyonadouzyskaniaczegośzasadniczonowegozarów-
nowpłaszczyźniedoświadczalnej,jakteoretycznej”5,tonaukaprawodawczajest
wywracaniemdotychczasowychregułiustalaniemnowych.Prawodawcąwedług
Kuhnabyłbywięcintelektualno-symbolicznyrewolucjonista,ktoś,ktobuntujesię
przeciwkopowtórzeniom,przyczynkom,komentarzom-działaniompozwalającym
nautrzymywaniestatusquo,ktoś,ktoszukazmianytegostatusquo,chcącsamemu
tworzyćjęzykiimetody.
Nieignorującomówionychtradycjiikontekstówtegookreślenia,wniniejszej
pracychciałabymzanalizowaćprawodawstwojakoaspektsystemowo-perswazyjny
dyskursuSławińskiego,odwoławszysięprzedewszystkimdoBaumanowskiegome-
taforycznegopodziałunaprawodawcówitłumaczy.ZasprawąautoraPrawodawców
itłumaczysformułowanienprawodawcy”funkcjonujewdzisiejszejhumanistyce
jakometaforapostawyprzedstawicieliprzedpostmodernistycznejnauki,tejnpiszącej
elityzachodniejEuropyodXVIIdoXXwieku,cechującejsięzasadniczoniekwe-
stionowanąwiarąwwyższośćwłasnegotrybużycianadwszystkimiformamialter-
natywnymi(...),copozwoliłojejuznaćsiebiezapunktodniesieniadointerpretacji
3
Zob.Fenomenologia[w:]A.Burzyńska,M.P.Markowski,TeorieliteraturyXXwieku.Podręcznik,
s.107.
4
T.S.Kuhn,Strukturarewolucjinaukowych,przeł.H.Ostromęcka,posł.J.Nowotniak,Warszawa
2001,s.55.Cyt.za:P.Sobolczyk,dz.cyt.,s.21.
5
Tamże,s.73.
