Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
Tekstyzajmującesięnliteraturąoliteraturze”mająważnązpunktuwidzeniawspół-
czesnejhumanistykitradycjęizarazempunktodniesienia.Jestnim,jaksięwydaje,
zakwestionowaniepozytywistycznegoprzekonania,żehumanistycznadziałalność
naukowamusinaśladowaćprzyrodoznawstwo.Powstaływopozycjidopozytywi-
zmustrukturalizmprzeniósłscjentystyczneideałypoznawczenagrunthumanisty-
ki,łączącjezfenomenologicznymposzukiwaniemistotyzjawiskiformalistyczną
obronąautonomiiliteratury.Nietylkoszukałonnośnikówliterackościwtekście
literackim,lecztakżestarałsięobiektywizowaćtekstyoliteraturze,ustalaćuniwer-
salnykodpisaniaoniej,takbygranicamiędzyliteraturąanieliteraturąstawałasię
oczywistainieusuwalna.Poststrukturalistycznerewizjetekstologiczneprzyniosły
potrzebęzakwestionowaniatejopozycji,atakżeprzydatnościtakichkryteriów,jak
fikcyjnośćczyfunkcjapoetycka,dowyznaczania,comożebyćprzedmiotembadań
literackich.Tekstytemogłystaćsięwięcprzedmioteminterpretacji,zaśinterpretacje
teobnażyłyichnnieprzezroczystość”:sytuacyjność,arbitralność,subiektywnąper-
spektywicznośćczyjęzykowezapośredniczenie.Poddającoglądowiwłasnekody,
humanistykawczasachponowoczesnychmierzysięzwyzwaniem,jakimjestjej
sprzecznyiniejednoznacznystatus,mieszczącyzarównoautorskąsubiektywność,
jakiponadsubiektywnenormygatunkoweczykonwencjestylistyczne1.
Jednymzesposobównoglądaniawłasnegokodu”przezwspółczesnąnaukęoli-
teraturzejestczytanietekstówautorów,którzystworzylipodstawydzisiejszegojej
funkcjonowaniajakodyscyplinynaukowej.Zaliczyćmożnazaśdonichzpewnością
JanuszaSławińskiego.PróbyanalizowaniatwórczościautoraKoncepcjijęzykapoe-
tyckiegoawangardykrakowskiejzaczęłysiępojawiaćjużnasamympoczątkujego
działalności,główniejakokomentarzedoówcześniezachodzącejiwspółprowadzo-
nejprzezniegostrukturalistycznejnzmianywarty”2.Niemożnapomijaćfaktu,że
jakobadacznniepokorny”,związanyzezwalczanymprzezwładzękomunistyczną
nburżuazyjnym”strukturalizmem,anastępniepublikującywndrugimobiegu”,mógł
1
Zob.R.Nycz,Literaturologia.Spojrzeniewstecznadziejenowoczesnejmyśliteoretycznoliterac-
kiejwPolsce[w:]Językmodernizmu.Prolegomenahistorycznoliterackie,Wrocław2002;D.Ulicka,
Narracyjnainienarracyjnakoncepcjadyskursuliteraturoznawczego,Literaturoznawczedyskursymoż-
liwe.StudiazdziejównowoczesnejteoriiliteraturywEuropieŚrodkowo-Wschodniej,Kraków2007.
2
D.Aleksandrowicz,Orientacjastrukturalno-semiologicznawhumanistyceamarksizm,nStudia
Filozoficzne”1975,nr6;A.Lisiecka,Propozycjedoprzyjęcia,nNowaKultura”1959,nr25;H.Markie-
wicz,Jeszczeoteoriijęzykapoetyckiego,nTwórczość”1962,nr4;J.Misiewicz,Estetyka,lingwistyka
iliteraturoznawstwo(OorientacjibadawczejJ.Sławińskiego)[w:]Studiaowspółczesnejestetycepol-
skiej,Warszawa1977.
