Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wprowaDzeniemetoDologiczne…
|
25
Oczywiście,nieistniejejedenzwykłyczłowiek,Feyerabendopi-
sałprototypWzwykłegoczłowieka”,którysięnaniczymniezna,
tymczasemkażdynaukowiecmożerówniedobrzewystąpićwroli
zwykłegoczłowieka,jeślitylkowyjdziepozaswojądziedzinę.Jak
dowodząkognitywiści,możnamiećjednocześnieteoriępopularną
ieksperckąjakiegośzjawiska,cowidaćwprostymprzykładzie
Wsłońcewschodziizachodzi”(teoriapopularna),choćjednocześ-
niewiadomo,żetoZiemiakrążywokółSłońca(teoriaekspercka).
Rzeczwtym,abyniebraćpopularnychteoriizapowszechniepraw-
dziwetylkoztegowzględu,żepodzielanesąprzezwiększąliczbę
osób,niżteorieeksperckie,narażonezresztąprzezkonkurencyjne
teorienafalsyfikowalność,podczasgdyteoriepopularnefalsyfi-
ko
wanesąrzadkoipowoli53.Traktowanesąbowiem,mocąWzasie-
dzenia”,jakoprawdyoczywiste,sprawdzoneprzezwielepokoleń,
poniekądwięcniepodważalne.Możnabyrzec,żemamydoczynie-
niazWużytecznymiiluzjami”czyraczejWpółprawdami”(czyWuży-
tecznymifikcjami”,będącymipozaklasyfikacjąWprawda/fałsz”,
jaknazywajeIanBarbour)54,któreułatwiają,oilenieumożliwia-
jąnamżycie.HilaryPutnamnazywapodobnezjawiskaWstereoty-
pami”(epistemologicznymi)55,naktóretopodobieństwozwracają
uwagękognitywiści56.Wolęjednakokreślenieprototyp,dlategoże
prototypoweprzynajmniejznaczeniesłowaWstereotyp”odnosisię
doustalonych,trwałychwyobrażeń,podczasgdystereotypowość
możebyćstopniowalna.WTwojeujęciejeststereotypowe”,alejak
bardzo,ijaktozmierzyć?Podrugie,słowotojestobciążonenega-
tywnymiskojarzeniami57.Tymczasemjestjużjasnewświetlepo-
wiedzianegowyżej,żeprototypyczystereotypypełniąpodstawową
funkcjęwpoznaniuzarównowprzypadkutychpodmiotów,które
natympoziomieprototypupozostaną,jakiwprzypadkutych,któ-
reówprototypbędąkwestionowaćczyWweryfikować”.Sądzę,że
wogóleludzijakoistotypoznającemożnapodzielićnakilkagrup
wzależnościodichstosunkupoznawczegodoprototypów:znajdzie
siętugrupaludzi,którzybezrefleksyjnieprzyjmująWprawdyswo-
jegoczasu”,toznaczyjakieśprototypy,któreumożliwiąimprze-
życieiwykonywanieustalonychzadańiczynności;znajdziesię
grupaludzi,któraprzyjmieprototypyrefleksyjnie,zeświadomo-
ścią,żetoniejedynamożliwość,alezlękiemprzedpodważaniem
