Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Zamiastwstępu…
wych)15lubwpełnideterminowałakształtistnienia,codotyczyło
przedewszystkimnajwiększychmiastispecyfcznych,mniejszościo-
wychgrupludności,jakzamożnimieszczanieczyinteligencja,alegdzie
indziejwogóleniedotarłaalboprzybierałapostaćwyłącznieprowin-
cjonalnegourzędnikakolejowegolubżandarma.
Próbujączatemodpowiedziećnapytaniezadanewcześniej,nale-
żystwierdzić,żetak,byliśmynowocześni,alewbardzoograniczo-
nym(przestrzennieispołecznie)zakresie.Trzebarównieżpamiętać,
żekształtpolskiejnowoczesnościwwiekuXIXzostałzdeterminowany
przezzaborców,zaśwsensieduchowym–przezpozytywistyczny
liberalizmorazpodziwjegoprzedstawicielidlakulturyicywilizacji
anglosaskiej.Zkoleiwiększośćzjawiskzwiązanychzmodernizacją,
stanowiącąjakotendencjadopoprawieniamaterialnychwarunków
życiapochodnąnowoczesności,znalazłazwieńczeniedopieropo
IIwojnieświatowej,awięcwdrugiejpołowiekolejnegostulecia,by
wspomniećnaprzykładolikwidacjianalfabetyzmu,powszechnymdo-
stępiedoświadczeńsocjalnych,bezpłatnymszkolnictwieumożliwia-
jącymawansspołeczny,mieszkańzpodstawowymiwygodamiczy
masowymrozwojuprzemysłu.Paradoksalniejednakscenątychpro-
cesówbyłkrajbardziejniżczęściowozależny,podporządkowanaze-
wnętrznemuhegemonowi,jakimbyłZwiązekRadziecki,PolskaRzecz-
pospolitaLudowa.
15Na„kapitalizmwyspowy”(określenieWitoldaKuli)wKrólestwiePol-
skimskładałysiętakieośrodkiprzemysłowe,jakWarszawa,dynamicznie
sięrozwijającaŁódź,OstrowiecŚwiętokrzyski(huta)iZagłębieDąbrowskie
(hutyikopalnie).UprzemysłowieniewGalicjimiałozwiązekprzedewszyst-
kimzgorączkąnaftowąidwomaregionamiwydobyciategosurowca:okolica-
miKrosnaorazBorysławiemiDrohobyczem.Gwałtownaindustrializacjaoraz
radykalneprzeobrażenieprzestrzeniżyciadokonałysięprzedewszystkimna
tereniepruskiegoGórnegoŚląska,gdzie,jakpiszeautorMiejskiegogruntu,„pro-
cesurbanizacjibyłtaksilny,żerozrywałgranicemiastiosiedli,którestapia-
jącsięzesobąipokrywającbezładnązabudowąkażdąwolnąprzestrzeńtwo-
rzyływielkieaglomeracjeprzemysłowe”.R.Matyja:Miejskigrunt…,s.124.Zob.
też:StenogramkonferencjiPolskiegoTowarzystwaEkonomicznego,„Polskaszkoła
socjologiihistorycznejihistoriigospodarczej:WitoldKula,MarianMałowist”.War-
szawa,11czerwca2013r.,s.16.http:/
/www.pte.pl/243_konferencje_cd.html
[dostęp:01.01.2022].
