Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4589IV),ewidencji(np.Ew.187),gospodarczym(np.Gosp.1264).Korzysta-
nieztychzespołówarchiwalnych,obejmującychmateriałźródłowykilku
wchodzącychwskładksięstwaguberni(włości)ifolwarków,odbywałosię
napodstawiesygnaturstaregokataloguihasłaKlewańlubŻuków(np.in-
wentarzzroku1717).
Inwentarzedóbrksięstwaklewańskiegobyłyokresowymilustracjamispo-
rządzanymiprzezgubernatorów,pisarzy,atakżekomisarzy,którzykontrolowali
stangospodarkiksięstwa
10.Zawierająoneszczegółoweopisyzabudowymiast
iposzczególnychfolwarków,niekiedywymieniająnarzędziaisprzętyznajdują-
cesięwfolwarkach,zestawiająszczegółowopowinnościiświadczenialudności
poddanej.Sątamrównieżopisykarczm,młynów,winnic,browarów,foluszy,
czasemłąk,gajów,lasów,jednakbezpodaniazajmowanejpowierzchni.Wyjąt-
kowowlatach1723-1730spotykamywielkośćobszaruplaców(pól)należą-
cychdopoddanychksięstwa,wyrażonywłokciachkwadratowych.
Tegotypuźródłastanowiłyzazwyczajpodstawędoobliczeniasumydocho-
dówdóbr,niesposóbjednak,wykorzystującje,określićdokładnejstruktury
społeczno-zawodowejludnościmiejskiejiwiejskiejaniodtworzyćstanugo-
spodarkichłopaimieszczanina.Pomimoschematycznegozazwyczajcharakteru
tychźródełzostałyonewykorzystanemożliwiemaksymalnie.Dziękinimmoż-
nabyłoobliczyćzaludnienieksięstwa,wielkośćirozwójformrentyfeudalnej,
kategorięiliczbęludnościpoddanej(bojarów,cietwiertaków,dninników,strzel-
cówitp.)orazokreślićstrukturęspołeczno-zawodowąludnościmiejskiejiwiej-
skiej,obliczyćsumędochodówdóbr.Uzupełnienieminwentarzysątzw.rewizje
gruntów,osiadłości,daniniczynszówpoddanychzawierająceszczegółowe
daneoliczbiegospodarstw,ludnościzdolnejdopracy,sprzężajuipowinno-
ściachchłopów.
Podstawowymateriałdoopracowaniastrukturywysiewówizbiorów
orazwysokościplonówstanowiąaktasprawozdawcze:sumariuszeiregestry
crescencjiorazrachunkizgubernatorami(administratorami)ipodstarościmi
(ekonomami).Sumariuszeiregestrycrescencjisądokładnym,bieżącym
rodzajem„dziennika”wysiewów,zbiorów,omłotówirozchodówzbóż.Ze
względunaswojądrobiazgowośćstanowiątrudniejszyodsumarycznych
rachunkówrocznychmateriałdowykorzystania.
Rachunkizgubernatoramiipodstarościmisąsumarycznymirocznymirozli-
czeniamizestanuposiadania.Obejmująonetzw.remanentypozostałegozboża,
liczbęzwierzątgospodarskich,narzędzi,pieniędzy,zbożapożyczonegopodda-
nymitp.,podająprzychodyirozchodyzbóż,zwierzątgospodarskich,nabiału,
———
———
10J.Leskiewiczowa,ZnaczenieinwentarzydóbrziemskichdlabadańhistoriiwPolsce
wXVIIIw.,„KwartalnikHistoryczny”[dalej:KH]1959,R.LX,s.361-378;także
I.A.Voronkov,Invetariiimenii-vażnyjistočnikpoistoriipolskojfeodalnojderevni,
„VoprosyIstorii”1959,nr4,s.112-137.
9
