Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
.
Rozdział1.
•Punktowiwidzeniapolskiegopatriotybroniącegoniepodległościnarodowej-
profilNiemca-„wroga”;
•Punktowiwidzeniaofiaryprzemocymilitarnej-profilNiemca-hitlerowca,
zbrodniarza;
•Punktowiwidzeniamłodegointeligenta-profilNiemcajako„pracowitego,
bogategoikulturalnegoEuropejczyka”.
Studiatewpraktycebadawczejilustrujątezę,wedlektórejotymsamymobiek-
ciementalnymmożnamówić,wydobywającróżnejegoaspektyalbowybierając
czywróżnysposóbhierarchizującjegocechy.
UrszulaMajer-Baranowska[por.takżeNiebrzegowska-Bartmińska2020:
249-250]zwracałauwagęnapewnąchwiejnośćwomawianejkoncepcjidotyczą-
cąprzedmiotuprofilowania-samautorkoncepcji,aiinnibadaczemówiąwy-
miennieoprofilupojęcia,przedmiotu,stereotypu,konceptu.Analizymateriałowe
zdająsięjednakświadczyćotym,żebadacze,opisującprofilowaniewybranych
wycinkówobrazuświata,wpraktycedefactonajczęściejprzyjmują,żeprzedmio-
temprofilowaniasąobiektymentalne(pojęcialubstereotypy).
Przywołanatukoncepcjaprofilowaniaodbiegaodujęciaamerykańskiego
kognitywistyRonaldaLangackera[por.Langacker1987;Langacker1991;Lan-
gacker1995].Natemattejodmiennościpisałowielubadaczy,m.in.RenataGrze-
gorczykowa[Grzegorczykowa1998],UrszulaMajer-Baranowska[Majer-Bara-
nowska2004],atakżeZbysławMuszyński[Muszyński1998];niematuwięc
możepowodu,byszerzejróżniceomawiać.Wartonatomiastzauważyć,żedo-
tycząoneprzedmiotuipodmiotuprofilowania,atakżejegowykładników(ba-
daczamerykańskiskupiasięnaeksponentachgramatycznych-morfologicznych
iskładniowych;wujęciuzaśJerzegoBartmińskiegoeksponentamiprofilowania
sąrelacjewpoluleksykalno-semantycznym,jaksynonimia,hiperonimia-hiponi-
mia;derywaty,kolekcje,opozycjeiin.).Najbardziejfundamentalnąróżnicęwska-
załaRenataGrzegorczykowa,zauważając,żeprofilowanieuLangackera„ope-
rujenapoludoświadczeniowym,prowadzącdopierodoskonstruowaniapojęcia
inazwy”,podczasgdywkoncepcjiJerzegoBartmińskiegoprofilowanie„operuje
najużwyróżnionych(utworzonych)pojęciach,ukazującróżneaspektynazwa-
negoprzedmiotu(zjawiska),cowkonsekwencjimożeprowadzićdopowstania
nowychznaczeńlubwariantówznaczeniowychnazwy”[Grzegorczykowa1998:
12].GruntowneporównanieobukoncepcjiprofilowaniaprzeprowadziłaElżbieta
TabakowskawartykuleALinguisticPicture,Image,orViewof„PolishCognitive
Studies”[Tabakowska2013].
Pośródmonografiipowstałychzzastosowaniemmetodologiibadańetnolin-
gwistykikognitywnejdlamoichbadańszczególnieinspirującesąteprojekty,któ-
