Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Domrodzinny
27
podstawyświadomości,dotychczasowahierarchiawartościczypoglądnawycho-
wanieiedukacjępotomstwa.BronisławaKopczyńska-Jaworskazauważyła,że
ludnośćrobotniczawŁodzi,pomimozróżnicowanegopochodzenia,wytworzyła
naprzełomieXIXiXXwiekuswoistyrodzajżycia,wktórympewnąrolęodgrywały
przyniesionezewsiwzorykulturywiejskiej,aledrugiepokolenierobotników,uro-
dzonychjużwmieście,kultywowałoobyczajeznaczniezmodyfkowane.Najdłużej
zachowałysięzwyczajezwiązanezżyciemrodzinnymikatolickąobrzędowością
religijną.Wporównaniuzżyciemnawsiprzekształceniuuległaorganizacjapracy
wrodzinieorazzmieniłasiępozycjapracującychkobietiosóbmłodocianych.
Wśrodowiskurobotniczym,zwłaszczawosiedlachprzyfabrycznych,istotnąrolę
odgrywaływięzisąsiedzkie.Byłyniejednokrotnieważniejszeniżwięzirodzinne,
bowiemwzmacniałajewspólnapracazarobkowaipodobnewarunkiegzystencji
3
.
Odmiennasytuacjarodzinna–wodniesieniudorodzinzasiedziałychiprzyby-
szów–wbezpośrednisposóbdotyczyłatakżemałoletnich.Położeniematerialne
rodziny,miejscezamieszkania,pozycjaspołecznaistatuszawodowyrodziców
czyopiekunówmiaływpływnażyciemałoletnich,biegdzieciństwa,zdrowie,per-
spektywyrozwoju,dostępdoedukacji,awprzyszłości–nawybórzawoduipracy.
Bytrodzinyrobotniczej,jakośćjejcodziennegożyciawynikałyrównież
zezmiennejkoniunkturygospodarczejkrajuimiasta.Największywokresiemię-
dzywojennymimpasnapłaszczyźnieekonomicznejodnotowanopodczasświa-
towegokryzysugospodarczegolat30.XXwieku,zwanegoWielkimKryzysem
4
.
WŁodziograniczanolubredukowanozatrudnienie,ogłaszanobankructwo,potem
upadłośćfabryk,przedsiębiorstw,frmizakładów.Dlarobotniczejrodzinyoznacza-
łotobrakźródłazarobkuiprzekreślenieszansnazachowanieosiągniętegojuż
poziomużyciawmieście,albo–wsytuacjiczęściowegolubcałkowitegobezro-
bocia–niedostatekżywności,brakmożliwościzakupuodzieżyiopału,obniżenie
standardówmieszkaniowychczywzrostzachorowalności,zwłaszczawśróddzieci
imłodzieży.Wokresachdestabilizacjiekonomicznejnasileniuulegałyniepokojące
zjawiskaspołeczne,jakeksmisjezmieszkań,wyprzedażposiadanegodorobku,
żebractwo,samobójstwaopodłożumaterialnym,zasłabnięcia,śmierćzgłodu,
porzucaniedziecialbopróbypozbawianiaichżycia,alkoholizm,kradzież,pro-
stytucjaszerzącasięwśródkobietzróżnychśrodowiskspołeczno-zawodowych
5
.
WokresachkryzysówibezrobociaspecyfkąŁodzi,wodróżnieniunaprzykład
odWarszawy,byłyznaczniegłębszeprocesydegradacjispołecznej,którewśro-
dowiskurobotniczymwyciskałysilniejszepiętno,właśniewwynikujednorodnej
strukturyprzemysłułódzkiegoopartegogłównienawłókiennictwieorazznikomych
możliwościzatrudnieniapozatągałęziąwytwórczości6.
3B.Kopczyńska-Jaworska,KulturowezróżnicowaniemieszkańcówŁodziwokresiemiędzywo-
jennymipoIIwojnieświatowej,„ActaUniversitatisLodziensis.FoliaEthnologica”1991,t.5,s.18.
Zob.też:A.Żarnowska,Międzykulturąludowąadrobnomieszczańską.Narodzinykulturyrobotniczej
naziemiachpolskichnaprzełomieXIXiXXwieku,„KwartalnikHistoryczny”1985,nr3,s.577–603.
4J.Kaliński,Z.Landau,GospodarkaPolskiwXXwieku,Warszawa2003,s.56–59.
5
I.Michalska,ŻyciełódzkichrodzinwczasachkryzysuekonomicznegolattrzydziestychXXwie-
kuwprzekaziegazety„IlustrowanaRepublika”,„WychowaniewRodzinie”2016,t.XIV,s.195–208.
6
A.Żarnowska,KlasarobotniczaKrólestwaPolskiego1870–1914,Warszawa1974,s.187–189.
