Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DZIEDZICTWONEOLITU
25
InnymniezwykleciekawymodpryskiemkulturyLongshanjestkulturaQijia(napo-
łudnieodLanzhouwprowincjiGansu),wyodrębnionaostatnioprzezuczonychchińskich.
JejpozostałościznaleziononazachódodXi-anu,aciągnąsięoneażpodXiningwprowincji
QinghaiiWuweiwprowincjiGansu,zwyraz
,nymcentrumwokółmiastaLanzhou,dzisiejszej
stolicyGansu.Zadziwiaparalelizmzjawisk:otodwiegłównekulturyneolitumająswekon-
tynuacjenawschodnichziemiachGansu,stanowiącychprzecieżwrotadoZachodu,ależą-
cychnapradawnymJedwabnymSzlaku.Wartootympamiętaćprzedewszystkimwtedy,gdy
sięmówioekspansjiskonsolidowanegocesarstwachińskiegodynastiiHan,skierowanejprze-
cieżwłaśnienatetereny.Wydajesięwięc,żeniebędzieprzesadne,jeżelisięwyciągnieztych
dwóchneolitycznychfaktówwniosek,żeodnajdawniejszychczasówkultura,któraodepoki
następnejjestjużniewątpliwiechińska,wykazywałatendencjędoekspansjiwkierunkuokolic
jezioraKuku-nororazwkierunkupółnocnegozachodu,wkierunkukorytarzawiodącegodo
dolinyTarymu.Tendrugikierunekokazałsiębardzoważny,gdyżwłaśnietamskierowałsię
kolonizacyjnywysiłekChińczykówconajmniejodczasówdynastiiHan.Jesttozarazemjak-
bydodatkowydowódowegokontynentalizmuChińczyków,októrymbyłajużmowa.Oto
kulturasilnieosadzonanadbrzegamiwielkiegomorzaniemigrujenasąsiedniewyspy,lecz
skierowujesięprzeszło1200kmwgłąbkontynentu.
Archeologiazadałakłampomysłomniektórychjęzykoznawców,którzyw1poł.XXw.
lansowaliteorięoprzybyciuChińczykówzodległejprakolebki,położonejgdzieśnadgórnym
Jenisejem.Oteoriitejwartowspomnieć,ponieważpodajejąjakojedynąwielotomowedzieło
nieżyjącegojużTadeuszaMilewskiego,uważaneciąglezaz
,ródłopodstawowychinformacji
językoznawczych.WXIXw.odkrytociekawyjęzyk,którymposługiwałasięrodzimaludność
zamieszkującamiędzyPodkamienno-TunguskojeaTuruchańskiemnadgórnymJenisejem.
Języktennazwanojenisej-ostiackimiszybkouznanozagenetyczniespokrewnionyzjęzyka-
mitybetańskimiichińskimi.Natakiejpodstawiezrodziłasięmyślomigracjiludówzpół-
nocnegozachoduwkierunkuTybetuiChin,przyczymniewielkagrupkamiałapozostać
wpraojczyz
,nie.Dziświadomo,żejęzykjenisej-ostiackiniejestspokrewnionyztybetańskim
ichińskim,acałateoriamigracjiniemażadnegouzasadnienia.
Wartoteżzapamiętać,żewokresieneolitu,aipóz
,niejtakżeprzezpewienczas,eks-
pansjaChinbyławznaczniemniejszymstopniuskierowananapołudnie,kudolinierzeki
Yangzi.BardzodługoliniagórnegobiegurzekiHanirzekiHuaistanowiłaniemalnieprze-
kraczalnągranicękształtującejsiędomenychińskiej.Otym,żecywilizacjataniewykazywała
tendencjidorozprzestrzenianiasięnapółnoc,mówićnietrzeba.Tamodstraszałypustynie
niesprzyjająceosadnictwu.NeolitycznekulturybasenuRzekiŻółtejniewykazywałytakże
tendencjidozajęciaterenówpóz
,niejszejMandżurii,pozapołudniowymskrawkiempółwyspu
Liaodong.NajdalejnapółnocwysunięteśladykulturyLongshanznajdująsięnapółnocod
Pekinu,naziemi,którapóz
,niejznalazłasiępochińskiejstronieWielkiegoMuru.Śladytej
kultury,znajdowanenapołudniowymcyplupółwyspuLiaodonginaniektórychwyspach
archipelaguChangshan,wskazujądobitnienaekspansjęzShandongudrogąmorskązokolic
dzisiejszegomiastaPenglai,gdziewyspytworząnaturalnypomostdlaniewprawnychżegla-
rzy.Jesttonajstarszyśladchińskiejkolonizacjidrogąmorską,najstarszydowódistnienia
żeglarstwachińskiego.Wwiekachpóz
,niejszychjednakkolonizacjadrogąmorskąiżeglar-
stwomorskienieodgrywaływiększejroliwżyciukraju,awkażdymrazieniewrejonie,
wktórymodnalezionoichnajstarszedowody.Następnepokoleniautrwaliłyprzewagężeg-
