Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
WPROWADZENIE
tekstysąusystematyzowaneinazwane-zaliczasięjedonurtuNihonbunkaron,czylirozwa-
żańnatematkulturyjapońskiej,lubdoNihonjinron,czylirozważańnatematJapończyków.
Ponadtowspółcześniesameteteksty,pojedynczolubzbiorczo,poddawanesąanalizom,
aautorzytychostatnichusiłująwyjaśnićtozjawisko,nadaćmujakiśwspólnymianownik,
wykazaćprzyczynypodobieństwiróżnic.Pisalinatentematm.in.:ŌkuboTataki,Nihon
bunkaronnokeifu(2003,Historiarozważańnatematkulturyjapońskiej),AokiTamotsu,
Nihonbunkaronnohen)yó(1999,Zmianywrozważaniachnatematkulturyjapońskiej),
MinamiHiroshi,Nihonjinron-Meijikaraimamade(1994,RozważanianatematJapoń-
czyków-odokresuMeijidoteraz)czyHarumiBefu(2001,HegemonyofHomogeneity:
AnAnthropologicalAnalysisofNihonjinron).Tematowitemupoświęconybyłteżcyklwykła-
dówwtelewizjiedukacyjnejstacjiNHK(NipponHōsōKyōkai,JapońskieStowarzyszenie
Nadawcze),największejinstytucjitelewizyjno-radiowejwJaponii.Prowadziłjewczerwcu
ilipcu2002rokuprofesorUniwersytetuTokijskiegoFunabikiTakeo,anadanoimwspólny
tytułDNihonjinron”saikó(PonownerozważanianatematNihonjinron),anastępnieich
treśćwydanowpostacibroszuryotymsamymtytule.
NaturalniepojawiająsiętakżepracekrytycznewobecNihonjinron,wktórychprzede
wszystkimpodejmujesiępróbyudowodnienia,żeDunikatowość”kulturyjapońskiejnie
istnieje(HarumiBefu,2001),czyteżwręczzarzucasięautoromtegonurtu,żekrzewią
ideologięnacjonalistyczną,arobiątowzgodziezobowiązującąwdanymczasieoficjalną
propagandą(PeterDale,TheMythofJapaneseUniqueness,2001).Niezgadzamsięztakimi
opiniami,bopopierwszewiększośćkulturmożnauznaćzaDunikatowe”,zaposiadające
cechyodróżniającejeodinnych,apodrugiepisanieoDwyjątkowości”kulturyjapońskiej
nieróżnisięniczymodpisaniaoDwyjątkowości”kulturypolskiej,francuskiejetc.,comoże,
aleniemusi,służyćpropagandzienacjonalistycznej.Możetoprzecieżsłużyćtylkozdefinio-
waniudanejkultury.Niezamierzampodejmowaćtupolemiki,bowymagaonaszczegóło-
wejanalizyproblemu,coznaczniewykraczapozazakrestematycznytejksiążki.Ponieważ
jednakzjawiskoNihonjinronistniejeidotyczykulturyjapońskiej,chciałabymomówićwtym
miejscuto,cowedługmniejestwnimnajważniejsze.
Prace,uważanedziśzareprezentatywnedlaNihonjinron,wktórychnietylkooma-
wianowybraneelementykulturyjapońskiej,aleprzedewszystkimzaczętogłębiejzastana-
wiaćsięnadcechamijąwyróżniającymi,odróżniającymiodinnychkultur,pojawiłysiępo
razpierwszywlatach80.XIXwieku.Byłotoreakcjąnasilnąmodernizacjękraju,utożsa-
mianązwesternizacją,nazbytintensywne,wedługichautorów,czerpaniewzorówzkultur
Zachodu.JednakkorzenitegonurtunależyszukaćwXVIIIwieku,amożenawetwkońcu
wiekuXVII,kiedypozamknięciugranicpopierwszymspotkaniuzcywilizacjąZachodu,
zpowoduingerencjiEuropejczykówstanowiącejzagrożeniedlaodzyskanejpolatach
wojendomowychstabilności,rozpocząłsiępowrótdowartościtradycyjnych,rodzimych
lubuważanychzarodzime,comiałozagwarantowaćutrzymanieporządkupolityczno-
-społecznego.Krzewionooświatę,nastąpiłoożywienieintelektualne,awrazznimpojawiły
sięnurtybadawczezwiązanetakżezDjapońskością”.Przedewszystkimdotyczyłyonekon-
fucjanizmuineokonfucjanizmu,którychzasadygeneralniestanowiłypodstawęstosunków
feudalnychikodeksumoralnegowojowników,niezbędnegowczasachrządówsamurajów,
również,amożeprzedewszystkim,zarządówsiogunówzroduTokugawa(1603-1868).
Konfucjanizmzakładałistnienienaturalnegoporządkuświata,gdziekażdymaokreślone
