Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
właśniezabiegówmożemyłączyćzewzro-
stemprofesjonalizmumedyków,wykształ-
ceniemuniwersyteckimlekarzy
,przygotowa-
niemteoretycznym.Zaczętosobiezdawać
sprawęzniebezpieczeństwiodpowiedzial-
nościzato,cosięzpacjentemrobi.Cechy
cyrulickieprowadziłyskrzętniekontrole
zakresuprzeprowadzanychzabiegówinie
zezwalałynanonszalancję,chociażnadal
byłatochirurgianiesłychanieprymitywna.
Systemkształceniacyrulikówirestrykcje
związanezdopuszczaniemdokonkretnych
zabiegównarastały
.Sądzącposzczupłości
przekazówkronikarskich,trepanacjenie
byływPolscewokresiechirurgiicechowej
zabiegiemczęstym.Przyczynąbyłtuza-
pewnelękprzedniepowodzeniamiiodpo-
wiedzialnością.Statutwarszawskiegocechu
chirurgówzroku1694określałtęoperację
jakociężkąizabraniałjejwykonywaniabez
zgodyipomocystarszychcechu19.
Alejestjeszczetakistan,itostanfizjo-
logiczny
,któryodnajdawniejszychczasów,
wnajstarszychspołecznościachzmuszałdo
ludzkiejsolidarnościiudzielaniapomocy
,
wrazzwykonywaniemniezbędnychrękoczy-
nów.Mowaoporodzieipołogu.Naterenach
słowiańskichnieomalżewkażdejosadzie
znajdowalisięstarzec,zwyklepasterz,lub
starszakobieta(zwananmądrą”)udzielają-
cypomocymedycznejlubparamedycznej.
Osobatakazajmowałasięodbieraniempo-
rodu20.Taformapomocyludowejprzeszła
zczasemwręcekapłanówpogańskich,póź-
niejduchownychchrześcijańskich.Prokre-
acjamiałaswojebóstwa.Niepłodnymko-
bietomimałżonkompomagałaDziedzilla
(Zizilla,Didilla).Czczonabyłanaziemiach
polskichszczególnaboginiporodu–Złota
Baba(BoginiPęporzestwa).Pieczęnadro-
dzącymisprawowałaLojma(Lauma),która
opiekowałasięrównieżnoworodkiemijego
losem.PatronempłoduwłoniematkibyłPo-
roniec21.
Przezwiekikształtowałasięmedycyna
ludowa,którejwpływyprzetrwałydługopo
zasymilowaniu
medycyny
naukowo-racjo-
nalnej.Pomocdrugiej,doświadczonejosoby
wydajesięoczywistawobliczudużejura-
zowościzarównowojennej,jakizwiązanej
zcodziennąaktywnościąfizyczną.Toteż
radzonosobiejakośztamowaniemkrwoto-
ków,unieruchamianiemzłamań,nacinaniem
ropni,opatrywaniemoparzeńiotwartych
ran.Wczasachprzedchrześcijańskichidługo
jeszczepóźniejstanchorobyiwszelakiekło-
potyzdrowotnełączonozingerencjązłych
duchów,demonówczybogów.Nastąpiła
wtychwierzeniachnspecjalizacja”.Wierzo-
no,żestrzygiiwampirywywołująepidemie,
biesy–chorobypsychiczne,boginkiima-
munyszkodziłypołożnicom22,południce
zabijałyludzipodczasżniw23,auboże(opie-
kuńczyduchdomowy)byłoodpowiedzialne
zapomyślnośćlubniepomyślnośćdomu24.
Ratującsięprzeddemonami,odprawiano
rytuały
,wypowiadanozaklęcia,straszonode-
monykrzykiem,ogniem,podawanochoremu
obrzydlistwamającezniechęcićdemona(łaj-
no,parząceziołaitd.),zaklęciamistaranosię
przenieśćchorobęnazwierzęlubroślinę.Ry-
tuałmiałapotęgowaćmagiaczasuimiejsca
odprawianiazaklęćorazpodawanianleków”.
Próczrytuałówmagicznychstosowanoza-
biegiparamedyczne–okadzanie,zmywanie,
wyciskanie.Możnadziśdomniemywać,że
wszelkiedziałaniamagiczneiparamedyczne
oddziaływały
korzystnienapsychikęleczo-
nychiposzkodowanychiwtymwzględzie
mogłybyćistotniedziałaniempożytecznym,
chociażbydlatego,żełagodziłylękprzednie-
znanyminiezrozumiałymzłem.
Chrześcijaństwo,awrazznimwiara
wnowegoBogaiinnesiłypozaziemskie,
spowodowałozmianęodniesieńmagicznych.
Bógiświęcistalisięostojądobra,szczęścia
izdrowia,aniedostatekzdrowiazacząłbyć
karązaniespełnienieoczekiwańBoga,czy-
ligrzech.Rolępogańskichdemonówprzejął
diabeł,którystałsięstrażnikiemsprawie-
dliwościorazwykonawcąkarynarzuconej
przezBoga25.Skorochorobastałasięformą
MedycynawPolsce
przedrozbiorowej
19F
.Giedroyć,UstawycechówcyrulickichwdawnejPolscezeźródełarchiwalnychogłosił,nKronikaLekarska”1897,t.18,
nr3,s.129.
20E.Waszyński,HistoriapołożnictwaiginekologiiwPolsce,Wrocław2000,s.39.
21Ibidem,s.40.
22Mamunyszkodziłyciężarnyminoworodkom.Prawdopodobniepodmienieniemnoworodkaprzeztegodemo-
natłumaczonosobieobecnośćwadrozwojowychpłodu,oszpecającychciałolubuniemożliwiającychprzeżycie
poporodzie.
23Złydemonzabijającyludzipozostałychwpołudniewpolu–naukowowiązanotegodemonazgroźnymdla
ludziudaremsłonecznymlubgwałtownymiburzamiitrąbamipowietrznymi.
24J.Borówka,Polskaetykalekarskawujęciudziejowym.Studiumfilozoficzno-historyczne,Toruń2012,s.133.
25Ibidem,s.134.
7
