Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
AnnaPawlikowska-Piechotka,MaciejPiechotka
sportowetakiejakKoloseum,Hipodrom,stadiony,termywstawianowtkankę
miejskąnietroszczącsięoichotoczenieilogicznepowiązaniaprzestrzenne.Takie
sąsiedztwobyłoniezmiernieuciążliwedlamieszkańcówkamienicznajdujących
sięwnajbliższymotoczeniuwielkiegoobiektusportowego,nietylkozuwagina
hałasyitłok.
Zarównohistorycyarchitekturyjakisportu[Honour2011,Lipoński2012]
podkreślają,żezachowaniebezpieczeństwapublicznegoprzyamfiteatrachihipo-
dromachmiałoogromneznaczenie,bowiemzawodysportowe(szczególnietakie,
naktóreprzyjmowanowysokiezakładybukmacherskie-jaknaprzykładwyści-
girydwanów),częstokończyłysięburdami,zamieszkamimiędzyzwolennikami
poszczególnychdrużyn.Wzniecanopożary,wczasiebijatykdemolowanosklepy
ilokaleznajdującesięwpobliżu.Porazpierwszy,właśniewczasachantycznego
Rzymu,pojawiłosiępojęciechuligaństwastadionowegoetaerestae.Nawidowni
zwolennicyposzczególnychdrużynbyliodsiebieodseparowani,zajmującmiej-
scawinnychsektorach(podobnadowspółczesnejorganizacjawidowni).Nato-
miastpoopuszczeniustadionu,starciamiędzykibicamikończyłysięczęstokrwa-
wo,zwaśnionestronybyłyrozdzielaneprzezoddziałygwardii.Niesnaskimiędzy
kibicamibyłyczęstowykorzystywaneprzezzręcznychpolitykówdowłasnych
celówiświadomieprzekształcanewpoważnerewoltymającezmienićukładwła-
dzy(Saloniki390rokne,Konstantynopol532rokne).
Inaczejrzeczsięmiałaznowopowstającymimiastaminaprowincji,które
budowanoplanowo,szczególniewIiwIIwiekunenapodbitychterenach.Tam
zgóryprzeznaczonadziałkipodbudowęamfiteatrów,stadionówihipodromów
zdalaodzabudowymieszkaniowej.
NaterenachAfrykiPółnocnej,BliskiegoWschodu,PółnocnejEuropypo-
wstawałyosiedlarzymskienaplaniekwadratu,konsekwencjaukładuprzestrzen-
negotypowegodlaobozuwojskowego(castrum).Miastabyłyzamieszkaneprzez
właścicieliokolicznychlatyfundiów,administracjęmiasta,kupców,rzemieślni-
kóworazniewolników.Wmiastachdlaichobronypozostawianogarnizonywoj-
skowe.Szczególniemiastapołożonewzdłużważnychszlakówhandlowychroz-
wijałysiępomyślnieibyłyuhonorowanelicznymimonumentalnymigmachami
publicznymi,wtymofunkcjachsportuirozrywki.Zakładanewsposóbplanowy
miastomiałowytyczoneczteryrówneczęści,wydzielonegłównymiulicami:car-
do(biegłazpółnocynapołudnie)orazdecumanus(biegłazewschodunaza-
chód).Miastabyłyufortyfikowane,wjazdbyłmożliwyprzezstrzeżonebramy:
północną,wschodnią,południowąizachodnią.Czterykwadratymiastadzielono
namniejszeczęścizapomocąsiatkiulicwukładzieszachownicowym,wzdłuż
którychwytyczanojednakowejwielkościparcelebudowlane.Wcentrumrezer-
wowanomiejscenagłównyplacmiejski-forum,zamkniętydlaruchukołowego,
otoczonyreprezentacyjnymibudynkamiużytecznościpublicznej.Regularność
