Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
WSTĘP
rozważaneponiżej,niedająpoladoprojektów,wprzeważającejliczbie
przypadkówpojęciaiichnazwysąjużustaloneiużywane,trzebajetyl-
koodcyfrować.Jaktorobić?Nawetpojęćtakprostychjakkapitelnikt
niedefiniujeiniemożedefiniowaćnadrodze(zupełnej)indukcji;tym
bardziejtakzłożonych,płynnych,abstrakcyjnych,jakpięknoczyforma.
Postępujesięinaczej,robisięprzeglądprzykładów,starającsiędobierać
jaknajbardziejróżnorodne.Jesttometodaintuicyjna,bowedleintuicji
dobieraprzykłady.Niejestoczywiścieniezawodna,aletrudnoolepszą.
Definicjanazwyjestzaledwiewstępemdowiedzyorzeczach:wy-
dzieliłaichklasę,teraznależyustalićwłasnościtejklasy.Zdania,które
jeustalają,nazwijmyteoriami.Wpoprawnymukładziewiedzaoklasie
składasięz(jednej)definicjiizteorii(mniejlubbardziejlicznych).De-
finicjajestquidnominis,ateoriesąquidrei.Jednakżemożesiędokonać
wymiana.Jeślinp.kapitelemnazywamywieńczącączęśćkolumny,to
oczywiściekażdykapiteljestwieńczącączęściąkolumny.Azdrugiej
strony,teoriamożebyćzastępczoużytajakodefinicja.
FeliksJarońskidałniegdyś(Ofilozofii,1812)prostyprzykładodróż-
nieniadefinicjiiteorii:gdyopowietrzumówimy,żejestto„gazotacza-
jącykulęziemską”,tojesttodefinicja,gdyzaśmówimy,żejestonomie-
szaninąazotuitlenu,tojesttojużteoria.Wpodobnysposóbtedwie
sprawyoddzielająsięwestetyce.TwierdzenieTomaszazAkwinu,że
„pięknesąrzeczy,którepodobająsię,gdysięjeogląda”,jestdefinicją
piękna,ajegoteoriąjesttwierdzenie,że„pięknozależyoddoskonałości,
proporcjiiblasku”.
Tylkowyjątkowimyśliciele,jakPlatoniArystoteles,TomasziKant,
metodyczniedefiniowalipięknoczysztukę,oddzielającdefinicjeodteo-
rii.Historykestetyki,odczytująctekstyzdawnychczasów,znajduje
wnichmyśliopięknieisztucebezwyodrębnieniadefinicji;musijąwte-
dysamrekonstruować.
Dziejeestetykiniebyłyprzekazywaniemzpokolenianapokolenie
tychsamychdefinicjiiteorii.Jedneidrugiekształtowałysięstopniowo
izmieniały.Dzisiejszepoglądynapięknoisztukę,formęitwórczośćsą
wynikiemwielukolejnychpróbdokonywanychzróżnychpunktów
widzenia,różnymimetodami.Wielorakiewzględykomplikowałyte
