Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
SZTUKA:DZIEJEPOJĘCIA
sztukęjakozespółpowszechnych,trafnychipożytecznychprzepisów
służącychokreślonemucelowi.Definicjęjegozachowalinietylkośred-
niowiecznipisarze,alejeszczerenesansowyRamus;potempodałją
wswejencyklopediiz1607rokuGoclenius;ijeszczezanaszychczasów
(alejużtylkojakoinformacjęhistoryczną)powtarzająsłownikfilozo-
ficznyLalande’a.Definicjatabrzmi:„Arsestsystemapraeceptorumuni-
versalium,consentientium,adunumeundemquefinemtendentium”.
Sztukarozumianatak,jakjąrozumieliwstarożytnościiwwiekach
średnich,miałatedyzakresznacznieszerszyodtego,jakimadziś.Obej-
mowałaonanietylkosztukipiękne,aletakżerzemiosła;malarstwobyło
sztukąwtymsamymstopniu,cokrawiectwo.Nazywanosztukąnietyl-
koumiejętnąprodukcję,aleprzedewszystkimsamąumiejętnośćprodu-
kowania,znajomośćreguł,wiedzęfachową.Toteżzasztukęmogłobyć
uważanenietylkomalarstwoczykrawiectwo,aletakżegramatykaczy
logika–właśniejakozespółreguł,jakowiedzafachowa.Miaławięc
sztukadawniejzakresszerszy:szerszyorzemiosłaiprzynajmniejoczęść
nauk.
To,cołączyłosztukipięknezrzemiosłami,dalekobardziejrzucało
sięstarożytnymischolastykomwoczyniżto,cojedzieli;nigdynie
podzielilisztuknaartystyczneirzemieślnicze.Dzielilijenatomiast
wedługtego,czyichuprawianiewymagatylkotruduumysłowego,czy
takżefizycznego.Pierwszesztukistarożytninazywaliliberales,czyliwy-
zwolonelubwolne,drugiezaś–vulgares,czylipospolite;średniowiecze
dałotymostatnimnazwęsztuk„mechanicznych”.Tedwarodzajesztuk
byłynietylkooddzielane,aleteżzupełnieinaczejoceniane:wolneucho-
dziłyzanieskończeniewyższeodpospolitych,mechanicznych.Bynaj-
mniejzaśniewszystkiesztuki„piękne”uważanebyłyzawolne:sztuka
rzeźbiarzawymagającawysiłkufizycznego,byładlastarożytnychsztu-
kąpospolitą,malarstworównież.
Wwiekachśrednicharsbezdalszegookreśleniabyłarozumianawy-
łączniejakosztukadoskonalszegorodzaju,toznaczyjakosztukawolna.
Awolnymisztukamibyły:gramatyka,retoryka,logika,arytmetyka,
geometria,astronomiaimuzyka,więc–samenauki,botakżemuzyka
byłarozumianajakoteoriaharmonii,jakomuzykologia.Tychsztuk
