Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
II.Przemianawczasachnowych
27
Oddzieleniesztukpięknychodrzemiosłinaukbyłojednakrzeczą
łatwiejsząniżuzyskanieświadomości,żeonesamestanowiąjednolitą
klasę.Długobrakłopojęćiwyrazów,którebyjełącznieobejmowały:
trzebabyłodopierotepojęciaiwyrazywytworzyć.
A.Dziśtrudnoprawiepojąć,żeOdrodzeniepoczątkowonieposia-
dałopojęciarzeźbiarza,takiegopojęcia,jakiegomyużywamy.Jeszcze
AngeloPolizianowswejencyklopediisztuk(Panepistemon),wydanej
wsamymkońcuXVwieku,stosowałpięćróżnychpojęćzamiastjed-
nego:statuarii(ci,copracująwkamieniu),caelatores(pracująwme-
talu),sculptores(wdrzewie),fictores(wglinie),encausti(wwosku).
Tychwytwórcówoddzielanoraczejniżzbliżano,takjakwdzisiej-
szymsystemiepojęciowymiukładziezawodowymraczejoddzielasię
cieślęodmurarzaniżzbliża.Sztukękażdegoztychpięciumianoza
inną,bokażdypracowałwinnymmaterialeiinnymisposobami.Do-
pierowXVIwiekuzaczęłosięscalaniepojęciowe,wytworzyłosiępo-
jęcieogólniejsze,obejmująceowepięćkategorii;jakojegonazwa
przyjęłasięnazwapracującychwdrzewie,sculptores,któraobjęła
zczasemrównieżtych,coposługująsiękamieniem,metalem,gliną
iwoskiem.
B.Jednocześniedokonałosiędalszescalenie.Rozwinęłasięwreszcie
świadomość,żewytworyrzeźbiarzasąspokrewnionezumiejętnością
iwytworamimalarzaiarchitekta,pokrewnedotegostopnia,żemogą
byćobjętejednympojęciem,nazwanejednąwspólnąnazwą.Dziśwyda-
jesiędziwne,iżstałosiętotakpóźno,żetakdługoobchodzonosiębez
ogólnegopojęciasztukplastycznych.WwiekuXVIpojęciejużsię
utworzyło,natomiastnazwa„sztukplastycznych”aniteż„sztukpięk-
nych”niebyłajeszczeużywana.Mówiononatomiasto„sztukachrysun-
kowych”,artideldisegno.Nazwatawywodziłasięzprzekonania,że
rysunekjesttym,cołączytesztuki,cojestimwspólne.Otymscaleniu
trzechsztukmożnaczytaćwŻywotachVasariego(LeVite)iwTrakta-
cieodoskonałychproporcjach(Trattatodelleperfetteproporzioni,1567)
Dantiego.
