Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
III.Sztukipiękne
33
rożytności.Jesttojednakżetylkopozór:boodstarożytności(dokładniej
odPlatonaiArystotelesa)dzielonosztukinawytwórczeinaśladowcze
iwszystkiewywodyonaśladowaniu,mimesis,imitatiowciąguponad
2000latdotyczyłyjedyniesztuk„naśladowczych”,malarstwa,rzeźby,
poezji,aleniearchitekturyczymuzyki.DopieroBatteuxbyłtym,któ-
ryjakonaśladowczepotraktowałwszystkiesztukipiękne,nanaśladowa-
niuoparłichogólnąteorię.Teoriataniewydajesiętrafna,niemniej
miaławielkiepowodzenie.Boćbyłapierwsząogólnąteoriąsztukiwno-
wymrozumieniusztuk.
WiekXVIII,którywyodrębniłsztukęwnowożytnymznaczeniu,
znalazłteżwyrazdlaodmiennościpraw,któreniąrządzą.Jużotyle
wcześniejArystotelespisał(Poëtica,1460b13n),że„nietosamojest
słusznewpolityceiwpoezji”iżemożewsztucebyćsłuszne,cowrze-
czywistościniejestmożliwe.JednakżedopieropodkoniecXVIII
wiekuwypowiedzianezostałotolapidarnezdanie:„Sztukajesttym,co
samoustanawiaswąregułę”(wassichselbstdieRegelgibt).Jesttomyśl
F.SchillerawypowiedzianawliściedoKörnera(Briefe,III.99).Jed-
nakżemyśltaoautonomiisztukinieznalazłatakiegouznaniajakmyśl
Batteux.
Spoglądającwstecznaewolucjępojęciasztukipowiemy:takaewolu-
cjabyłanaturalna,nawetnieunikniona.Możnasiętylkodziwić,żepo-
trzebabyłotyluwieków,bypojęcietodoprowadzićdodzisiejszejjego
postaci.Istałosięcośszczególnego:Otostarożytno-średniowieczne
pojęciesztuki–ówpunktwyjściaewolucji–byłogrube,alejasne,da-
wałosięprostoipoprawniezdefiniować.Pojęciezaśdzisiejsze,będące
punktemdojściatejewolucji,węższeodtamtegoizdawałobysiębar-
dziejokreślone,właśnieniejestokreślone,wymykasiędefinicji.Po-
twierdzajątodzisiejszesłownikiiencyklopedie:albobowiemunikają
definicji,albotrzymająsiędawnej.BoprzecieżdefinicjaLarousse’a:
„applicationdelaconnaissanceraisonnéeetdesmoyensspéciaux∫laré-
alisationd,uneconception”–dotyczystarożytnego,aniedzisiejszego
pojęciasztuki.Albotakże,zwężającpojęciezgodniezpóźniejsząjego
ewolucją,określająsztukęnamodłęXVIIIwieku:zapomocąpiękna.
Lalande„sztukami”nazywa„touteproductiondelabeautéparlesoeu-
