Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
IV
.Nowesporyozakressztuki
35
wszystkiepropozycjebyłysporne.Wahańniebrakłoteżwprzeszłości:
wszakdosztuknajpierwzaliczanorzemiosła,apotemichniezaliczano.
Sztukinajpierwobejmowałynauki,potemichnieobejmowały;naj-
pierwzesztukwyłączanopoezję,potemjądonichwłączano.Stabiliza-
cjapojęciaizakresusztukdługoprzygotowywana,asfinalizowanaprzez
Batteux,niebyłaostateczna.JużwXVIIIwiekuwystąpiłarozbieżność
zdań:czypoezjanależydo„beaux-arts”,czyteżtworzyinnąkategorię:
„belles-lettres”?WXIXwiekuiwpoczątkuXXwątpliwościzebrałosię
znaczniewięcej.
Gdypowstałafotografika,wystąpiływątpliwości:jest,czyniejest
sztuką?Wszakfotografikajestwytworemmaszynywniemniejszym
stopniuniżczłowieka,sztukazaśjestwytwórczościąludzką.Tesame
wątpliwościwzbudziłpotemfilm.
Jużwcześniejprzedmiotemdyskusjibyło,czyogrodnictwojestsztu-
ką?Wszak–mówiono–ogrodyzawdzięczająpięknoswenaturzenie
mniejniżogrodnikowi;aprzecieżwpojęciusztukileży,żejesttworem
człowieka.
Czyarchitekturaprzemysłowamożebyćdziełemsztuki?Mówiono:
Niemoże,ponieważmainnecele,należydoprzemysłu,niedosztuki.
Podobnieplakat:Czymożenależećdosztukimalarskiejmająccharak-
terhandlowyimasowy?Wśródprerafaelitówzapanowałooburzenie,gdy
jedenzichgronazaprojektowałplakatdlafabrykimydła.Wdzisiejszej
mowiezagadnieniebrzmiałoby:Czy„media”,teprodukowanemasowo
ikomercjalneśrodkikomunikowaniasięzludźmiiwpływaniananich,
mająbyćzaliczanedosztuk?
Czysprzętarstwojestsztuką?Itasprawawydawałasięsporna;wtra-
dycyjnymsystemiesztukniefigurujeono,jednakżepięknesprzętysą
umieszczanewmuzeachsztuki.Podobnieceramika,szkło,tkaniny,
broń;podobniepracedrukarzyiintroligatorów.Przeciwzaliczaniuich
dosztukwysuwanowXIXwiekuargument,żeniemajądosyćpier-
wiastkaintelektualnego,duchowego,abybyćdziełamisztuki:będąc
dziełemrąkraczejniżmyśliimająccharakteru˝ytkowy,niesąsztuką,
awżadnymrazieczystąsztuką.Rzeczbyłasporna,bowtymsamym
stuleciuWilliamMorrisi„Art’sWorkerGuild”walczyliopełnezrów-
