Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
SZTUKA:DZIEJEPOJĘCIA
prozą,zwolnejniewolnicą.Wtymtkwisztuka.Jestwolnością,zbyt-
kiem,kwitnięciem(efflorescence),rozkwitem(épanouissement)duszy”.
DwalatapóźniejwprzedmowiedoMademoiselledeMaupinGautier
pisał:„Prawdziwiepięknejestjedynieto,coniesłu˝ydoniczego.Cokol-
wiekjestużyteczne,jestbrzydkie”.
Starożytnepojęciesztukibyłojasneiwyraźne,aledzisiejszympo-
trzebomjużnieodpowiada.Pojęcienowożytnebliższejesttympotrze-
bom,aleniejestjasneiwyraźne.Pierwszepojęciejestjużtylkopoję-
ciemhistorycznym,drugie,napozóraktualne,domagasiękorekty.
Wytworzyłasięsytuacjataka:trudnobyłoustalićtreśćpojęcia,sko-
rojegozakresbyłnieustalony,atrudnobyłowytyczaćzakres,skoroco
dotreściniebyłozgody.Niejesttosytuacjawyjątkowa,zwłaszczadla
pojęćtakogólnychitakbardzoużywanychjaksztuka.Jejpojęciececho-
wałaicechujepodwójnachwiejność.
A.SztukabywaławXIXwiekuibywanadalrozumianaszeroko
iliberalnie,takiżobejmujenietylkoowesiedemsztukBatteux,alerów-
nieżfotografikę,film,sprzętarstwo,sztukimechaniczne,użytkowe,stoso-
wane.Możnanawetprzypuszczać,żetakierozumieniezyskałoprzewa-
gę;jeśliniemiałojejjeszczewXIXwieku,tomająobecnie.Kultura
materialnanaogółniejestwczambułwyłączanazesztuki.Boćwiele
przedmiotówdoniejnależących,wytwarzanychprzedewszystkimdla
usprawnienialudzkiegożycia,jakkrzesładosiedzenia,talerzedojedze-
nia,strzelbydopolowania,zegarydomierzeniaczasu–byłyisąwyko-
nywanezintencją,byzarazembyłydziełamisztuki.Aniektóreztych
przedmiotów,robionewyłączniezmyśląoużytku,dająefektartystycz-
nyniegorszy,aczasemlepszyodrobionychzmyśląopięknie.
Taksamojestze„środkamimasowegoprzekazu”:majązawszecelinny
niżartystyczny,aleczęstokroćmiewająteżiten;irzeczywiście,bywają
przezznawcówzaliczanedodziełsztuki,niekiedynawetdowysokiejich
kategorii,jakplakaty,począwszyodtych,którerobiłToulouse-Lautrec.
WiekXIX,jeżelizaliczyłjedosztuki,to–taksamojakprzedmiotykul-
turymaterialnej–do„stosowanej”,którąstanowczooddzielałod„czy-
stej”,traktowałjakorodzajniższy,jakniepełnąsztukę.Dziśprzeciwsta-
