Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nodogmatyzmiahistoryzm
31
.Bo,czyzajmującsięistotą,awięc
jądrem,którejestniezmienneiontologicznieokreślone,można
jednocześnieanalizowaćzmianyzachodzącewczasie?
Przedewszystkimtrzebazauważyć,żerozprawaWinckelman-
najesthistorycznawobuczęściach,tylkonadwaróżnesposoby.
Częśćpierwszazmierzadookreśleniaistotysztuki,aleniewopar-
ciuostatycznerozważaniafilozoficzno-estetyczne,jaktomiało
miejscewMyślachonaśladowaniugreckichrzeźbimalowideł,
leczpoprzezanalizęprocesupowstaniairozwojutwórczościarty-
stycznejodpoczątkówludzkości,poprzezStarożytnyWschódażdo
Grecji.Autorśledziodmiennościwdziełachróżnychkrajówikul-
tur,dochodzącdosformułowaniarządzącychtąwielościąprzy-
czyn.Sprowadzająsięonenajpierwdoswoistościwarunkówna-
turalnych,przedewszystkimklimatycznych.„Przezwpływnieba
rozumiemytuoddziaływanieróżnegopołożeniakrajów,znamien-
nejdlanichpogodyipożywienianakompleksjęichmieszkańców
oraz–wniemniejszejmierze–naichsposóbmyślenia.Klimat,
powiadaPolibiusz,formujeobyczajeludów,ichpostaćibarwę”
32
0
TodlategowedługWinckelmanna–oczympisałjużwMyślach
–Grecyosiągnęlinajwyższypoziomkultury,ponieważżyliwnaj-
dogodniejszymklimacie:łagodnym,pozbawionymgwałtownych
skokówtemperaturyiekscesówpogodowych.Kolejnymiczynni-
kamibyływychowanieirządy,awięcstopieńposiadanejwolności.
Czytamy:„Wocenienaturalnychzdolnościludów,tuzaśszczegól-
nieGreków,należywziąćpoduwagęnietylkowpływnieba,lecz
takżewychowanieisposóbsprawowaniarządów.Okolicznościze-
wnętrzneoddziałująnanasbowiemniemniejniżotaczającenas
powietrze,aprzyzwyczajeniemanadnamitakwielkąwładzę,że
formujewpewienszczególnysposóbnawetciałoizmysły,stwo-
rzoneprzeznaturę”
33
.Greckapaideiaipielęgnowaniewolności
pozwoliłynastworzenienajwyższejformypięknaartystycznego,
najakiezdobyłasięludzkość:„Przyczynipowodówowejprzewa-
gi,jakązyskałasobiesztukauGreków,szukaćnależypoczęści
woddziaływaniunieba,poczęścizaśwewpływieustrojuirzą-
dóworazukształtowanegoprzezniesposobumyślenia,awreszcie,
31
StanowiskatakieprzytaczaiomawiaDilly,op0cit0,s0910
32
33
Wnin0tomies0360
Wnin0tomies0430
–XXII–
