Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DrugatożsamośćSiemka
CałedziełoSiemkabyłopracąnadtym,abyśmymoglidziśodnajdywać
wklasycznymidealizmierzeczywisteprzemyśleniawynikłezautentycznych
historycznychdoświadczeńzamiastdostrzegaćwnimjedynieoderwane
wniedawnowydanejpracyDekadaprzełomu.Wjejdrugimrozdzialedokumentuje
wszczegółachswątezę,że„wśrodowiskachpolskiejinteligencjilewicowejLeszekKoła-
kowski–któregopo1968rokuwPolscejużniebyło–wykonałzdecydowanienajwiększą
pracęteoretycznąnarzeczcałkowitegozdezawuowaniateoriiwywodzącejsięzpism
MarksaiEngelsa”(M.Siermiński,Dekadaprzełomu.Polskalewicaopozycyjna1968–
1980.Oddemokracjirobotniczejdonarodowegopaternalizmu,WydawnictwoKsiążka
iPrasa,Warszawa2017,s.25).Abyuzmysłowićsobieflozofcznyaspekttejhistorycz-
nejtezy,wystarczywziąćpierwszyprzykładzbrzegu,którywydajesiętakoczywisty,że
ażabsurdalny,czyliinterpretacjępojęciaideologii.„Mannheimtwierdził,żetenrodzaj
refleksjinarodziłsięjeszczeprzedMarksem.Machiavellijakopierwszyodsłoniłmaskara-
dowycharakterideałówmoralnych,wierzeńreligijnychidoktrynflozofcznych.PoMark-
sie,aprzedMannheimemtenrodzajrefleksjiznamyztwórczościNietzschegoiSorela.
Odróżnienie,wanaliziemyśli,jejtreściideologicznejodjejpoznawczychwartości,więc
odróżnieniebadańnadfunkcjonalno-genetycznymuwarunkowaniemmyśliodbadań
nadjejnaukowąprawomocnością,jestwspółcześniepowszechnieprzyjęte.Marksbył
pionieremtegoodróżnienia,jednakżechodziłomunieowskazaniezależnościzachodzą-
cychmiędzymyślamiainteresami,lecztakżeowyróżnienieokreślonegotypuinteresów,
którywideologicznejprodukcjijestczynnikiemnajpotężniejszym,mianowicieinteresów
związanychzklasowympodziałemspołeczeństwa”(Głównenurtymarksizmu,WNPWN,
Warszawa2009,t.I,s.151).Fragmenttendowodzi,żeKołakowskiodczytywałMarksa
wduchuwulgarnegomarksizmu,takjakpozytywiścizpoczątkuXXwiekuzokresuIIMię-
dzynarodówki.Jesttorefleksjazhistorycznegopunktuwidzeniaabsurdalna,ponieważ
opisanysposóbpodwójnegoodczytywaniatreścimoralnychireligijnychpowszechnybył
niemalwszędzie,gdzieistnieliludzieobyciitrzeźwomyślący–zapewnenietylkowśre-
dniowieczuiwstarożytnymRzymie,aleiwGrecjiiwinnychcywilizacjach.Machiavellinie
wpadłpierwszynatakprostypomysłigdybyto,copiszeKołakowski,byłoprawdą,Marks
wogólenicbytuniedodał.Wewszystkichszczegółachnieporozumienietoanalizował
jużzresztąAlthusserwPourMarx(1965),któregoKołakowskiprzecieżczytał,traktując
niestetyzdużymlekceważeniem,oczymświadczytrzecitomGłównychnurtów...Zresztą
samMarksprostowałtopodstawowenieporozumieniejużwpierwszymrozdzialeKapi-
tału:„Omoimpoglądzie,żeokreślonysposóbprodukcjiiodpowiednioznimzwiązane
stosunkiprodukcji,krótkomówiąc:«ekonomicznastrukturaspołeczeństwastanowireal-
nąpodstawę,naktórejwznosisięnadbudowaprawnaipolitycznaiktórejodpowiadają
określoneformyświadomościspołecznej»,a«sposóbprodukcjiżyciamaterialnegowa-
runkujespołecznepolityczneiduchoweprocesyżyciowewogóle»–powiedzianotam,że
jesttowprawdziesłusznewodniesieniudodzisiejszegoświata,wktórymdominująinte-
resymaterialne,aleniedlaśredniowiecza,gdziedominowałkatolicyzm,anidlaAteniRzy-
mu,gdziedominowałapolityka.Przedewszystkimdziwnejestłaskaweprzypuszczenie,
27
