Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DwaświatyImmanuelaKanta
żecałanaszanaukowo-technicznawiedzabynajmniejnieidziewparzeze
wzrostemetyczno-moralnejmądrościludzkiej–słowem,żenaukasama
zsiebiejestmoralnieobojętnaiwcalenieczyninas„lepszymi”–tozawsze
idziemytuzagłosemKanta,aniepokoje,jakiebudzitakakonstatacja,pro-
wadząnaskuośrodkowymzagadnieniomcałejjegofilozofii.
III
ZacząłwięcKantodkrytycznejanalizypodstawizasaddziałanianowożytnej
nauki–tegomatematycznegoizarazemeksperymentalnegoprzyrodoznaw-
stwa,którewywodzisięodGalileuszaiNewtona,aktórepodziśdzień
jestnaczelnąformułąpoznawcząnaszegoświata.Niebyłzresztąwobec
samejtejtradycjiczłowiekiemcałkiempostronnym–jaktosięfilozofom
późniejszymzdarzałoażnazbytczęsto.Naukaifilozofianiebyłyjeszcze
wjegoczasachtakwyraźniewyodrębnioneiodgraniczoneodsiebie,jak
wwiekuXIXiXX.SamKantczynnieuprawiałbadanianaukowe,itowróż-
nychdziedzinachwiedzy:począwszyodmatematyki,poprzezgeografię
fizyczną,porozmaitezagadnieniafizykiteoretycznejikosmologii.Naukami
przyrodniczymiinteresowałsięzwłaszczawpierwszym,przedkrytycznym
okresieswejtwórczości2.Wtedytomiędzyinnymistworzył,opierającsięna
przesłankachmechanikiNewtona,oryginalnąteoriępowstaniaiewolucji
systemówplanetarnych,którazapewniłamutrwałemiejscewhistoriinauki
jakojednemuzpionierównowoczesnejkosmologiifizycznej.
„Ciałaniebieskiesątomasysferyczne,awięcokształcienajprostszym,jaki
możemiećciało,któregopochodzeniechcemywyjaśnić.Ichruchysąrównież
proste.Niesąniczyminnym,jakswobodnąkontynuacjąraznadanegoroz-
pędu,którywpołączeniuzprzyciąganiemciaławpunkcieśrodkowymstaje
sięruchemokrężnym.Dalej,przestrzeń,wktórejporuszająsięciałaniebieskie,
jestpusta,aodległościmiędzynimisąniezwyklewielkie,takżewichruchu
niemażadnegozamieszaniaiżesątakodsiebieoddzielone,iżmożemyje
doskonaleiwyraźnieobserwować.Wydajesię,żewpewnymsensie,można
27
2Zob.I.Kant,Dziełazebrane,t.I:Pismaprzedkrytyczne,WNUMK,Toruń2010–przyp.
red.nauk.
