Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ówczesnakrytykanajwyraźniejzlekceważyłasugestięinterpretacyjnąautora,któ-
rywdołączonejdosztukizapowiedzikomentarzapolemicznegooświadczył,żecelo-
woposłużyłsięprzypadkiemdoprowadzonymdoabsurdu.Jedenzbadaczyzostat-
niegopółwieczazauważył:
Zpunktuwidzeniamodelunaturalistycznego[…]ówprzypadekrządzącywarstwąfabularnąPijanychjest,
oczywiście,czymśniedoprzyjęcia,burzyładkonwencjonalny.Dystanshistorycznoliterackipozwalajednak
nainnąocenę;wPijanychsązalążkitejantynaturalistycznejpostawy,którąwkrótcepotemS.I.Witkiewicz
wprowadzidoliteraturyiteatrujakoCzystąFormę25.
Niebezznaczeniadlaprzemian,jakiedokonywałysięwpoetycedziełautora,była
współpracazpowstałymw1908rokuWarszawskimKabaretemArtystyczno-Literackim
Momus,któregozałożyciela–ArnoldaSzyfmana–połączyłyzGrubińskimnzwiąz-
kiszczerejprzyjaźni”26.PisarznależałdopierwszegoautorskiegozespołuMomusa,od
15stycznia1909rokuprzedstawiającnajegoestradziewłasneteksty.Uczestnictwo
GrubińskiegowspektaklachkabaretuSzyfmanażartobliwieudokumentowałMirosław
Ostojewski(właśc.Ostoja-Gajewski),autorseriisłowno-rysunkowychszkicówportre-
towychczłonkówzespołuMomusa,którepodpseudonimemMirpublikowałnała-
machnKurieraŚwiątecznego”.ZescenkąMomusarozstałsięGrubińskidefinitywnie
zaledwiepomiesiącuwspółpracy,najprawdopodobniejzrażonykrytykąswoichwystę-
pówautorskich.Powróciłtuwszakżenakrótko…jakojednazfigurteatrzykuStanisła-
waKuczborskiegoCieniewarszawskie,zwielkimpowodzeniemprezentowanegozimą
naprzełomie1910/1911rokuzadyrekcjiAlfredaLubelskiego27.
Nowyetapwtwórczościpisarzaotworzyły,wedlepowszechnegosądu,tomynowel
Bunt28orazMockamienna29.Wprawdzietematemwiększościopowiadańbyło,po-
dobniejakuPrzybyszewskiego,nżyciepłciowe”,jednakwięziideowemiędzyuczniem
amistrzemuległywyraźnierozluźnieniu.Lorentowiczpisał:
P.GrubińskiwnowelachswoichśmiejesięzgołaniedwuznaczniezdemonizmuPrzybyszewskiego.Wewła-
dzyinstynktuniewidzipiekłaludzkiejniemocy,alegrę,zabawę,śmiesznąfrenezjęistnienia.Gdypatrzyna
teigraszki,starasięusilnieospokójstendhalowskiejanalizy,anawetowytwornychłódbrummelowski30.
ObazbioryumocniłypozycjęGrubińskiegojakotwórcyobdarzonegowyjątko-
wymtalentemwoperowaniusłowem.Tradycyjniejużwyrażanouznaniedlastylu
25L.Eustachiewicz,DramaturgiaMłodejPolski,Warszawa1986,s.157.
26A.Szyfman,Labiryntteatru,Warszawa1964,s.48.
27NatematwspółpracyGrubińskiegozMomusem–zob.H.Karwacka,WarszawskiKabaretArtystycz-
no-LiterackiMomus,Warszawa1982,s.20,77,79,86,135.
28W.Grubiński,Bunt.Pierwszytysiąc,Warszawa1909.Zawartość:Bunt(pierwodruk:nKrytyka”1907,
z.3,s.250–260);Schadzka,Niedokończonypoemat,Zabawa(pierwodruk:nSfinks”1908,z.11,s.278–297);
Pierwiosnek.Przekłady:rosyjski,pt.Buntidrugijerasskazy,pióraK.Milla,Moskwa,b.r.;bułgarskiopo-
wiadaniaSchadzka,pióraC.Sylwy,Sofija1911.
29W.Grubiński,Mockamienna.Nowele,Kraków1911.Zawartość:Dajmonion–Bib,Jerzy,Mocka-
mienna.Przekłady:czeski,pt.Kamennásíla,pióraJ.Tichego,Praha,b.r.;włoski,pt.Daimonion–Bib,
pióraA.Beniamino,[w:]Novellieripolacchi,acuradiS.Olgierd,prefazionediG.Papini,Milano1929.
30J.Lorentowicz,[rec.]W
.Grubiński,Bunt,nLiteraturaiSztuka”1909,nr7,s.2–3(dodatekdonru107
nNowejGazety”).
~11~
