Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Słowowstępne
9
zarównowsposobiefunkcjonowaniapaństwa,jakiwpostawachjegooby-
wateli(K.Szczepanik).ostrośćkontrowersjiwocenachŻelaznejDamyijej
politykijestzresztąwpisanawlicznefabułypowieściowe,cotworzykolejną
płaszczyznę,naktórejgranicapomiędzynzmyślonym”obrazemliterackim
anrzeczywistym”przekazemhistorycznymzacierasięwskomplikowanejgrze
współoddziaływań.
Mnożącesięwątpliwościpoznawcze,szybkirozwójnauki,atakżedrama-
tycznewydarzeniahistoryczneiprzemianyspołeczno-obyczajowe,wktóre
wiekXXobfitował,niemogłypozostaćbezwpływunarolęimiejscereligii.
ZapoczątkowanywXIXwiekukryzyswiarypodważyłtradycyjneprzekonanie
oboskimporządkuświata,nieuchronnieprowadzącdoodrzucenianiekwe-
stionowanychwcześniejodpowiedzinafundamentalnepytaniaoistotębytu.
Pesymizmobrazuwyłaniającegosięznowychidei,konstruowanychzpomi-
nięciemmetafizyki,wnaturalnysposóbskłoniłniektórychpisarzy-często
konwertytów-doponownegozwrotukuchrześcijaństwu,postrzeganemu
jakoszansaodzyskaniawiarywsensżycia(A.Walczuk).Duchowywymiar
ludzkiejegzystencjijesttuprzeciwstawionypustcematerialnegoświata,po-
zbawionegopięknaiwartości.
Wśródzagadnień,kuktórymwXXwiekuliteraturazwróciłasięzeszcze-
gólnąuwagą,niemogłozabraknąćwreszcieijejsamej(M.Pawlicki).Whi-
storiiliteraturyautotematycznośćniejestoczywiścierzecząnową,niemniej
jednakdrugapołowaXXwiekuprzyniosławyraźniewzmożonezaintereso-
wanieprocesempowstawaniadziełaliterackiegoijegorelacjąwstosunkudo
świata,wjakimjesttworzone.Pogłębiającasięnieustannieświadomośćzło-
żonościpodstawowychwyznacznikówludzkiegożycia-takichjakchoćby
tewspomnianewyżej-spowodowała,żeiliteraturapoczęłaanalizowaćnie
tylkoswojewłasneichprzedstawienia,lecztakżemechanizmypowstawania
tychostatnich.Wwieku,wktórymkoniecrzeczywistościzostałokrzyknięty
nawieleróżnychsposobów,zapisliterackirównieżzmieniaswójontologiczny
statusiprzezautorefleksjępodejmujepróbyzmierzeniasięznową,poszerzo-
nąperspektywą.
ZanimhasłoEpluribusunumzyskałoświatowąsławęjakopolitycznecre-
douwiecznionenaWielkiejPieczęciStanówZjednoczonych,pojawiłosięwe
wpływowymlondyńskimczasopiśmiewcharakterzeelementuspinającego
wcałośćwypowiedzinanieograniczenieszerokizakrestematów(osileod-
działywanianTeGentleman’sMagazine”niechświadczysamtylkofakt,że
mamytudoczynieniazpionierskimużyciemsłowaoznaczającegoskładni-
cętowarówwodniesieniudoperiodyku).Trudnoolepszyprzykładzderze-
niaświadomościchaosuzpotrzebądążeniadologikiiporządku.Wświecie
współczesnym,wktórymdodawaniedocoraztonowychpojęćwyrażające-
gobezradnośćprzedrostkanpost”wyraźniesygnalizujenarastającepoczucie
przypadkowościibezładu,osiemnastowiecznamaksymatymbardziejjawisię
