Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Słowowstępne
Podobnątrudnośćdokonywaniauogólnieńprzynoszątakżepróbynaj-
prostszejperiodyzacji,gdyżgranicapomiędzywiekiemXIXiXXjestpłynna
iniepoddajesięsztywnympodziałom(wczymprzypominazresztągranice
międzystuleciamiwcześniejszymi).Wielezjawiskkojarzonychzdwudziesto-
wiecznymbrytyjskimmodernizmempojawiasięjużuschyłkuwiekuXIX,
częstokroćstanowiąc-cowidaćzperspektywyczasu-reakcjęnarozmaite
aspektyepokiwiktoriańskiej.Szczególniecharakterystycznejesttupoczucie
niepewnościpoznawczej,prowadzącedozakwestionowaniawartościwiedzy
człowiekaoświecie,coniekiedyskutkujeinstynktownymzwrotemkunna-
turze”wposzukiwaniuodpowiedzinapytaniaosensistnienia-odpowiedzi,
dodajmy,którejznalezieniepozaobszaremreligiiniejestmożliwe.Pojawiają-
cysięwbrytyjskiejproziezpoczątkówXXwiekumotywogroduczęstokroć
nawiązujedorozpadudziewiętnastowiecznychparadygmatówpoznawczych,
niemożnazatemgooddzielićodszerszegokontekstuhistorycznego,wjakim
występuje(M.Bleinert).Tęsamązasadęnależyzastosowaćdowyraźniejsze-
gozjawiska,amianowiciedopojawieniasięwostatnichdekadachXXwieku
gatunkupowieścifunkcjonującejwścisłejsymbioziezpowieściądziewiętna-
stowieczną.Powieścitych,określanychdziśmianemnneowiktoriańskich”czy
-jakwoląbadacze-nwiktorianistycznych”
,niesposóbczytaćwoderwaniu
odepoki,zktórąpolemizująalbonawiązujądialog,powracającdoznajomych
fabuł,konwencjiiideologii(B.Kucała).
Źródłemanalogicznychproblemówkategoryzacyjnychjestrównieżsam
język,gdyżangielszczyznaistniejewwieluodmianachiniepozwalasięująć
wramypotocznieużywanegoprzymiotnika.HistoriaWyspBrytyjskichspra-
wiła,żedziświnniśmymówićraczejonangielszczyznach”
,funkcjonujących
wkontekstachkultur,którejęzyktenprzyswoiły,każdorazowomodelując
gowniepowtarzalnysposób.Jegoniezwykłąplastycznośćmożnanajwyraź-
niejzobaczyć,biorącdorękilegendarneJoyce’owskiedziełoFinnegansWake,
wktórymangielszczyznaIrlandczykazDublinamieszasięznajrozmaitszymi
językamiświataiopalizujeskojarzeniami,wydobywajączesłówiichfragmen-
tówcoraztonowepokładyznaczeń(K.Bazarnik).
Prostymuogólnieniomopierasięwreszcienawetpodstawowe,jakmogło-
bysięwydawać,rozróżnienieliteraturyidokumentu,czyli-inaczejmówiąc-
nliterackiej”fikcjiinnieliterackiego”zapisufaktów(R.Kusek).Swoistaeksplo-
zjaientuzjastycznarecepcjapowieścifabularyzującychbiografiekonkretnych
postacihistorycznych(wtymczęstopisarzy)każeanalizowaćobszarywza-
jemnegoprzenikaniasięfikcjiifaktuikolejnyrazformułowaćfundamentalne
pytaniaepistemologiczne.Wpodobnąstronękierujeteżczytelnikaliteratura
wyrastającazkonkretnychuwarunkowańspołeczno-politycznych,takajak
naprzykładpowieścikonstruująceobrazdanegookresuwdziejachWielkiej
Brytanii.Zaprzykładmogątuposłużyćutworypoświęconeokresowirządów
MargaretTatcher,którejpolitykaprzyczyniłasiędoistotnychprzeobrażeń
