Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Wstęp
wejliteraturynon-fction”5.ChoćgenialnywynalazekEdisonazawdzięczałswoją
popularnośćmuzyce,anienagraniommowyludzkiej,tojednakwłaśniemożliwość
odsłuchaniazapisusłówwzbudzałanajwiększeemocje.PiszeotymKatarzynaJan-
czewska-Sołomko,powołującsięnapełnązachwytówrelacjękorespondentanKło-
sów”zeŚwiatowejWystawywParyżuwroku1889:
PanEdisondałnamfonograf,copopolskuznaczygłosopis,aconiedokładnie
wyrażadziałanietegocudownegoprzyrządu,którynietylkozapisuje,aleiodtwarza
głosludzki.Niecudżetosłyszećgłosżywychludzi,nieznanychinigdyniewidzia-
nych,oddzielonymodnasgóramiimorzamialbojużnawetnieżyjącychiposiadać
podrogichalboznakomitychosobachjużnieautografyjakdotąd,aleautofonył6.
Dziś,prawiepółtorawiekuodtamtegowydarzenia,jesteśmywstanienagrać
nietylkogłosludzki,alerównieżwszystkiesłyszalnefenomenydźwiękowe:nod
odgłosówbijącegoserca,szumukrwiobieguczypracyorganówwewnętrznych,przez
naturalneodgłosyprzyrody,dźwiękimiastaczyszumprzepływającegoprądu,po
dźwiękigwiazdiinnychciałniebieskichporuszającychsięwewszechświecie”7.Każde
ztychnagrańmożezostaćwłączonewstrukturęaudialnegodziełaartystycznego
ijakoelementtejstruktury-ewokowaćnoweznaczenia.Właśniedlategoprzywo-
łujętuEdisonowskiwynalazek.Gdybynieon,nigdynierozwinęłabysięfascynu-
jąca,choćwciążmałodocenianadziedzinatwórczości,jakąjestsztukaopowiadania
dźwiękiemhistoriiprawdziwych.Mamtunamyślireportażdźwiękowy,gatunek
artystyczny,któregonarodzinynierozerwalniezwiązanesązradiem.Swojąewo-
lucjęzawdzięczaonjednaknietylkotechnologiirejestracjiiobróbkidźwięku,lecz
takżeautorskiejkreatywności.Chociażwoskowywałek,zktóregozbudowanybył
fonograf,zostałszybkowypartyprzezpłytęBerlinera8,następnietaśmęmagne-
tyczną,wreszciezapiscyfrowy-podobniejakkiedyś-dziśtakżechodziozatrzy-
maniesłowawjegowarstwieznaczeniowejibrzmieniowej,bynodłączonyodciała
głosmógłbyćprzechowywanynanagraniuwnieskończoność”9.
5Udźwiękowionyutwórliteraturyfaktu-toskróconadefinicjanreportażuradiowego”wielo-
krotniecytowanaprzezwybitnąpolskąreportażystkęIrenęPiłatowską-Mądry.
6K.Janczewska-Sołomko,Początkifonografiizeszczególnymuwzględnieniempoloników,
https://bg.uwb.edu.pl/download/PFB-Poczatki_fonografii_ze_szczegolnym_uwzgednieniem_
polonikow.pdf[dostęp:13.02.2020].
7T.Misiak,dz.cyt.,s.62.
8EmilBerlineropatentowałswójwynalazekw1886roku,zob.OdEdisonaiBerlineradowspół-
czesności.Fonografojcemgramofonu,https://muzyczny.pl/portal/od-edisona-i-berlinera-do-wspol-
czesnosci-fonograf-ojcem-gramofonu/[dostęp:10.06.2022].
9JonathanSterne,Teaudiblepast.Culturaloriginsofsoundreproduction,DukeUniversity
Press,Durham&London2003,s.290.nWhenrecorded,one’svoicewasabstractedfromthebody,
