Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
DziełoJanaDługoszał
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
-
19
ToprzeznichwracałdomituPoczątku.Dotegomitunawiązywalipowieściopisarze
polscy,stojącyuproguzupełnienowejrzeczywistości,nietylkopolitycznej,aleigeo-
graficznejPolskiwwynikuIIwojnyświatowej(AntoniGołubiew,TeodorParnicki,
WładysławJanGrabski,JadwigaŻylińskaiin.).
JanDługoszzniezwykłąekspresjąprzedstawiłpogrzebKazimierzaWielkiegona
Wawelu.Aleważniejszedlapoznaniajegosympatiiipoglądówsążale,żejużnigdy
takikrólwPolscepanowaćniebędzie,żeniktmuniedorównainikttamtychczasów
piastowskichniewróci.Botobyłpannaturalny!Długoszpisałtesłowajużwczasach
panowaniaJagiellonów,gdyPolskanamapieEuropybyłanajwiększympaństwem!
Słowa,którezapisywałkronikarzbyłynietylkowyrazemżalupodynastiiPiastów,ale
iponiekądobraząpanującegokrólaWładysławaJagiełły,czyjegosynaKazimierzaJa-
giellończyka.Długosz,idączaswymipoprzednikamipodziejopisarskimpiórze,stwo-
rzyłmitPiastówiprzekazałgowiekomnastępnymażponaszeczasy.Żyłwlatach,gdy
Polskakroczyładziękinowejdynastiikuprawdziwejwielkości,aleontejdynastii-
obcejineofickiejniekochał.Niejakowbrewswejwoliopisembitwygrunwaldzkiejdał
podwalinypodpóźniejszymitPolskiJagiellońskiej.
JegodziełomiałozczasemutożsamićpojęciePiastazpojęciemPolaka8.Takiebyło
oddziaływaniemitupiastowskiego,częstooderwanegoodkonkretu.GdywXVIIw.
szlachtawołałaokrólaPiasta,tomyślałaokróluzPolski.Mitycznośćtegopojęcia
taksiękłóciłazrealiami,żegdywśródokrzyków:-Piast!Piast!-wybieranonakróla
MichałaKorybutaWiśniowieckiego(przeciwkandydatowifrancuskiemuKondeuszo-
wi),igdynatejżeelekcjiubiegałsięotronpolskiprawdziwyPiast,książęChrystian
zeŚląska,niktniemiałjegonamyśli,aleukraińskiegomagnata.Toniejedynyzresztą
przykładzczasówRzeczpospolitejelekcyjnej.Ażwkońcu,jaktoprzytaczaliśmyza
Wyspiańskim,chłoppolskistałsięPiastem!Takajestsiłareproduktywnamitu,który
wyszedłzpolskichkronikśredniowiecznych.Ażprzyszłyczasy,taknambliskie,że
nietylkon300miast(piastowskich)wróciłodoPolski”(W.J.Grabski9),alepiastowskie
stałosięmorze,rzeki,wądoły,drogi,bory,pałaceikarczmy,moteleisklepy,szkoły,
przedszkola,leczniceizajazdy.
StaliśmysięjedynymwEuropienarodem,któryutożsamiłsweimięzdynastią
panującą.ZmitemPiastówzwiązanyjestmitziemi.PiastowiewyszlizziemiPolan
iplemieniaPolan.Nadalizczasemziemiominnychplemionnazwę:Polska.Wza-
sadzienazwętęnadalidziejopisarze.Pamiętalioniwszakże,żeziemiezłączonepod
władząPiastów(jużodpierwszegohistorycznegowładcy-MieszkaI)należałydople-
mionzodrębnyminazwamiterytoriów-Polskatobyłajedyniekrainaplemionmiesz-
kającychnadWartąitakteżnazywająjąroczniki,natomiastdziejopisarze,używając
tejnazwywstosunkudorodowejziemiPiastów,zczasemprzesuwająjącorazbardziej
8Wpracyapriorycznieprzyjmujesię,żewszystko,conowożytnamyślpolskaipolskotwórczahisto-
riografiawzięłaześredniowiecznegoświatopoglądu,pochodziodDługosza,któregosposóbmyślenia
opolskimnarodzieipożytkachdlaojczyznybyłniestandardowy-dalekowzrocznyibardzonowoczesny.
Państwowotwórczezamysłyśredniowiecznegokronikarzabyłybliskienowożytnejkoncepcjiipojęciu
naroduuformowanymdopierowdziewiętnastowiecznejEuropie.
9W.J.Grabski,TrzystamiastwróciłodoPolski.Informatorhistoryczny960-1960,Warszawa1960.
