Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
ZbigniewZielonka
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
-
wnarracji.ZiemieŚlężan,Wiślan(nazwytejwzasadziedziejopisarzenieużywają),
MazowszaniPomorzanzostająokreślonejakototiusPoloniae.Zczasempojawiasię
podichpióremKrólestwoPolskie.AleponieważPiastowieowładnęliwszystkimitymi
plemionamiiziemiamiiuważalijezarodowepatrymonium,jednośćtotiusPoloniae
stawałasiędlanichoczywista.
NajważniejszymznakiemtejjednościobokpatrymoniumPiastowegobyłajedna
organizacjakościelna,jednametropoliagnieźnieńska.DlaniejiprzezniątotiusPo-
loniaebyłafaktemnietylkoideowym.Nawet,gdyniektóreziemie,jakŚląskczyPo-
morze,przechodziłypodobcąwładzę,metropoliagnieźnieńskaniezbywałasięswego
kościelnegozwierzchnictwaiutrzymywałastatusquo,jakiistniałodpierwszychhi-
storycznychPiastów.Wszyscynajwięksinkronikarze”taktraktowaliprzedmiotswych
zainteresowańinarracjąswojąobejmowalitotiusPoloniae.Musimywięcichnazwać
twórcamiideijednościwszystkichziemnpolskich”(nawiasemmówiącMazowsze,
Śląsk,Pomorze,anawetKrakówniebyłyPolskąwznaczeniuterminologicznym,były
wszakżewznaczeniuideowym,atodziękizawładnięciutychziempodwładzęjedne-
gorodu).
Piastowiewykazalisięniezwykłymzmysłempaństwowotwórczym.OpróczMasła-
wa(Mścisława)zMazowszanienapotkaliżadnychgodnychsiebierywali,zaśKazi-
mierzOdnowiciel,odnawiającpaństwoojcaidziada,konsekwentniezajmował,choć-
byzbrojnie,ziemiępoziemi,nieuznającroszczeńzMazowsza.JedyniePomorzanie
zdążyłpołączyć,uczyniłtodopierojegownukBolesławIII.Leczsynjużzamiejsce
swojegopobytuobrałPłocknaMazowszu.Coprawdaposzczególniautorzytzw.kronik
podejmowalipróbywywyższeniaziem,zktórychpochodzili.Niebyłatojednakidea
separacyjnawstosunkudototiusPoloniae,leczdążącadonobilitacjiswejziemi.Tylko
pierwszyzwybitnychdziejopisówniemiałtakichproblemów,byłcudzoziemcem,słu-
żyłksięciu,którydążyłprawem(alboinie)doopanowaniacałegodziedzictwaPiastów.
TenżeAnonimzw.GallemumieściłpoczątkiroduPiastównadjezioremGopło,czyli
właściwiejużnaKujawachistamtądnastępnepokoleniadokonałyaneksjicałegokraju
Polan,czyniącPoznańiGnieznoośrodkamiwładzynadwszystkimiplemionami.
WKrakowieosiedlilisięPiastowiejużporestauracjipaństwaprzezKazimie-
rzaOdnowiciela.Gnieznopozostałonazawszestolicąkościelną,Krakównatomiast
wmyśltzw.TestamentuBolesławaKrzywoustegostałsięsiedzibąseniora;stądoKra-
kówdobijalisięwszyscyPiastowie,wlatachpaństwadzielnicowego.MistrzWincen-
ty,któryznałdziełaGalla,awięcimiejscenarodzindynastii,chciałpowiedzieć,że
równieżKrakówdałówmitycznyPoczątekpaństwa.Dlategoteżwymyśliłpodanie
oKrakuiWandzie,którejednaknieprzeciwstawiałosięPiastom,gdyżjegoKrakpozo-
stawiłtylkocórkęWandę,któranadtoutopiłasięwWiśle.NiemniejKrakówwszedłdo
panteonuWielkichZałożycieliitotakwyraziście,żekronikarz(wielko)polski(Basz-
ko?)uznałzakoniecznenapisaćdziejeksiążątswejziemi,skoro,jakpisze,mająjąinni
książęta.Ituwprowadzanowegozałożycielainowe,mitycznemiejscePoczątku.Lech
(wszakLachaminazywalimieszkańcaziemiPiastówRusini,Węgrzyiniektóreinne
ludy)wędrujączdrużynąodpoczywałpoddębem,naktórymuwiłsobiegniazdobiały
orzeł.Tomiałobyćdlaniegowróżebnymznakiem.Tupostanowiłwięczbudować
