Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
DziełoJanaDługoszał
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
-
21
gródonazwieGniazdoistądorzełbiałyznalazłsięnachorągwiachksiążątpolskich.
Gniazdo,czyliGnieznostałosięośrodkiemnowejwładzyipaństwa.
Długoszniemiałjużtegorodzajuproblemówhistoryczno-polityczno-dzielnico-
wych.ŻyłwKrólestwiePolskim,zjednoczonym,podwładząjednegokróla,przybraku
opozycjiróżnoplemiennychczychoćbytylkodzielnicowych.Toteżwjegodzieleznala-
złasięsyntezawszystkichpodańpolityczno-twórczych,legend,wyobrażeń.Dlaniego
PiastowieznadGopła,KrakusiWandazKrakowa,Lechici,cozatrzymalisięnamiej-
scu,wktórymmiałopowstaćGniezno,nieprzedstawialiżadnychsiłrywalizujących
opierwszemiejscewpaństwiePiastów.Nieoznaczałotooczywiście,żewśródmiesz-
kańcówKrólestwaPolskiego(niewspominamtunawetoWielkimKsięstwieLitew-
skim)niebyłojakichśzaszłościhistorycznych,czyantagonizmówpostplemiennych,
awięcjużwzasadzietylkodzielnicowych,jednakżeJanDługosz-isłusznie-wi-
działtylkojednopaństwoijedennaród.Takzresztąbyłowrzeczywistościspołecznej.
Ale,jakjużpisaliśmy,wszyscywielcydziejopisarzePolskiśredniowiecznejpodobnie
przedstawialipaństwoispołeczeństwo,pragnączgóryprzekreślić,cojedzieli,czym
sięróżnią,narzucającideęjednegopaństwa(bezwzględunaustrójwewnętrzny,np.
wczasachpodziałówfeudalnoksiążęcych).ToonistworzylipióremjednąPolskę,jeden
nnaród”,jednąwspólnotę,jednąmiłość,czyliponadlokalnypatriotyzm.Dopoczucia
tejwspólnotydodawaliwspólnotowądumę,płynącązpoczuciawięziiwspółobronę
tejwięzi.JanDługoszjużtylkotozsumowałwswymdzieleinazwałnazawszewielką
przeszłość,wielkątradycję,wielkąrzeczywistośćtejwspólnoty.Długoszcoprawda
przedstawiatakżejużwspółczesnelubbliskiemuczasypanowaniaJagiełłyiJadwigi,
WładysławaWarneńczykaiKazimierzaJagiellończyka,leczodnosimywrażenie,że
ziemie,którezłączyłysięuniąpersonalnązPolską,sąjedynieprzedmiotemjegorelacji
jakohistoryka(współczesnego).Głębokonatomiasttkwikronikarz(nawetemocjami)
wczasachprzeszłych,piastowskich.
Tozkartkronikwzięłosięsłowoojczyzna.Ojczyznajakowspólnota.Wspólnota
ziemi,ludzi,władzy.Ludznałtylkopojęcieojczyzny(ojcowizny)jakodóbrdziedzi-
czonychpoojcu.Takjakmacierzyznabyłaspadkiempomatcenacórki.Atuojczyzna
nabierazupełnieinnegoznaczenia!Stajesiętodziękistosowaniuprzezkronikarzy
językałacińskiegoisłowapatria.Niewprowadzałoonowbłądlubniezrozumienie
semantycznenietylkoludu,którykronikprzeważnienieznał,aleielitpolskich,które
posługiwałysiętymsamymjęzykiem,coresztaspołeczeństwa.Teelitybyływzasa-
dziepierwszym,jeśliniejedynymadresatemkronik.Wykształcanewnichnowepoję-
ciainowewartościtworzyłynowystosunekemocjonalnydotychżepojęćiwartości.
Ztymstosunkiembyłoróżnie,elitymożnowładczeposiadaływłasne,klasoweczy
grupowewartości,własneemocjeidążeniadozrealizowaniaswychcelów.Atudzie-
jopisarzebudowaliimodmiennąodznanejwizjęświata.Gloryfikowalinowecnoty-
przedewszystkimwiernościwobecwspólnoty,którązłacinynazywanoojczyzną,
awięcspadkiem,dziedzictwem,lecztakżeprzedmiotemczciimiłości.Tworzylipoję-
cianowegobohaterstwainowychwspólnychperspektyw.StądniejakoapelGallado
ówczesnychmieszkańcówpaństwa:
