Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
19
charakterusystemupolitycznegopaństwa,naterytoriumktóregoprzejawiająsię
owenietolerancyjnebądźskrajnienietolerancyjnezachowaniainastroje.Zcałą
pewnościąpaństwojestwposiadaniuśrodkówmogącychpodsycaćbądźłagodzić
iuspokajaćnastrojespołeczne,zwłaszczawkontekścienietolerancjiczy
wszelkiegorodzajuuprzedzeń,ponieważdogłosudochodzątutajzaszłości
iuwarunkowaniahistoryczneorazkulturowe,które,wzależnościodsytuacjimogą
alboułatwićalboutrudnićcałyprocesnormalizacjinastrojówspołecznych.Istnieje
dużoscenariuszy,państwouznająceprymatzasadydivideetimpera16zachowa
sięiprzyjmiezupełnieinnąoptykę,niżpaństwozdojrzałąliberalnądemokracją.
Na
ogólny
stan
rzeczy
wpływają
znacząco
czynniki
kulturowe,
stopień
zaangażowaniareligijnegodanegospołeczeństwa,jegohomogeniczność,ilość
icharakterrytuałóworaztradycjiitd.Praktykazjawiskapokazuje(videwspomniana
wyżejSycylia),żenietolerancjęczęstołatwiejjestzakorzenićwdanym
społeczeństwie,niżpóźniejsięowychuprzedzeńwyzbyć.Dotyczytozwłaszcza
społeczeństwpokrzywdzonychwczasiekonfliktów,któreprzezzłąsytuację
ekonomiczną,brakpoczuciabezpieczeństwaiwizję,,niepewnegojutra’’mają
skłonnośćdouleganianastrojomnietolerancyjnymiantypatiomwobecdanych
mniejszościczygrupzawodowych.Dochodziwtedydoracjonalizowaniawłasnych
krzywdiprzeświadczenia,żeowamniejszośćnp.sięnakonflikciebogaci,podczas
gdywiększośćspołeczeństwaulegapauperyzacji,cierpigłódiniedostatek.
Natomiastprocesodwrotny,tj.oduczeniasięnietolerancjijestzazwyczajżmudny,
ponieważludziezregułynieufająwładzy,pozatymniekażdyinteresujesię
bieżącymiwydarzeniami,więcśrodkiprzedsięwzięteprzezpaństwomogąokazać
sięniewystarczające.Ponadto,nietolerancyjneipełneuprzedzeńwzorce
zachowańmożewynieśćzrodzinnegodomulubnabyćwprocesieuspołeczniania
(wszkole,napodwórku),cododatkowoutrudniaiwydłużacałyproces.
Żadnepaństwo,więctakżeiPolska,niejestcałkowiciewolneodzjawiska
nietolerancji.Bochoć,wzależnościodszerokościidługościgeograficznej,
przynależnościdodanegokręgukulturowo-cywilizacyjnego,przybieraonoróżne
oblicza,topozostajezjawiskiempowszechnymorazglobalnym.Wkażdym
państwieobjawiasięononiecoinaczej,idotyczytozarównocharakteruoraz
stopniazintensyfikowaniazjawiska(niekiedyprzeważaćmożeinstytucjonalno-
prawna,niekiedyspołeczna,ajeszczewinnymprzypadkuobydwiemogąsię
równoważyć),jakikontekstuorazspuściznyhistorycznejikulturowej.Historia
wiekówminionych,zwłaszczawiekuXX,atakżeczasywspółczesneuczą
iudowadniajądobitnie,żebagatelizowaniewyzwań,jakiestwarzanietolerancja,
możebyćasumptemdopojawieniasięwichmiejscezagrożeń,awięcprowadzić
możedo:nienawiści,przestępstw,konfliktów,czysteketnicznych,ludobójstwa,
rasizmu,fanatyzmureligijnego,ekstremizmupolitycznego,zubożeniakulturowego
itd.Innymisłowy,nietolerancjęmożnatraktowaćjakoswoistypunktzapalnyna
mapiezachowańludzkich,zarzewiewieloaspektowegozagrożenia,mogącego
objąćkażdąsferężyciaipolityki.
Przedstawiłem
dwamodele
nietolerancji,
w
różnych
wariantach,
na
przykładachzróżnychepokhistorycznych,bydowieśćjakdługojużludzkość
zmagasięzowymzjawiskiem.Chciałbymtakżepodeprzećswojestanowisko
polskimprzykłademzczasówwspółczesnych,mianowiciewydarzeniamizczerwca
16(łac.)dzielirządź,starorzymskazasadaprowadzeniapolityki.
