Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Antecedencjeikulturoweuwarunkowanieedukacjiekologicznej...
55
żejedniroztropniejsioddrugich,lecz„…prowadząmyśli…”roz-
maitymidrogamiinierozważajątychsamychrzeczy.
RacjonalizmmetodologicznyKartezjuszawywarłwpływnaroz-
wójnaukprzyrodniczychwnastępnychstuleciach.Podwpływemra-
cjonalizmuKartezjuszatworzyłm.in.BlaisePascalfrancuskifilo-
zofimatematyk,którytwierdził,żenaturajestdoskonała,aczłowiek
„…niechajprzyjrzysięnaturzewjejwzniosłymipełnymmajestacie
…”.
Pascaljestrównieżautoremtezy:„człowiekjesttylkotrzciną,najwąt-
lejsząwprzyrodzie,aletrzcinąmyślącą”.Doprzedstawicielimecha-
nicystycznejkoncepcjiprzyrodywXVIIwiekunależąBaruchSpinoza
iGottfriedWilhelmLeibnitz60.
ChociażwXVIIwiekuwpolskichszkołachnienauczanoprzed-
miotówprzyrodniczych,taproblematykazaistniaławrefleksjiowycho-
waniu.JanAmosKomeńskiuogólnił,żeczłowiekjestobrazemBoga61
iczęściąprzyrody(prawzachodzącychwnaturze),natomiastżycie
doczesne(zmysłowe62)stanowiprzygotowaniedostanuwiecznego.
WedługKomeńskiegoczłowiekowijestdanedługieżycie,leczistoty
ludzkieniepotrafiązumiaremkorzystaćzsiłwitalnych,nietroszczą
sięozdrowie,źlesięodżywiają63.Jegozdaniemtrzebanauczyćdzieci
obserwowaćprzyrodęiuczyćsięodniej64,abyzrozumiećprawaprzy-
rody,że„…potrzebujedrzewowpewnychodstępachczasuodpo-
czynku(…)tak,abyniemusiałoonociąglesilićsięnawydawanieze
siebiepączków,nowychkwiatów,czyowoców,leczmogłoczasemtak-
żedlasiebie(…)pracować,przetrawićsoki,iwtensposóbwzmacniać
60WedługGottfriedaWilhelmaLeibnitza(16461716)gwarantemracjonalności
przyrodyjestBóg.Por.M.Heller,Filozofiaprzyrody.Zaryshistoryczny,Wydawni-
ctwoZnak,Kraków2007,s.23-228.
61J.A.Komeński,Oczłowiekuużytkownikutegoświata,w:„KwartalnikPedago-
giczny”,Warszawa1957,s.107.
62Por.J.A.Komeński,Światmalowanyrzeczywidocznychpodzmysłypodpadających
wczterechjęzykachczyliwszelkichrzeczynaświecieidziałańludzkichwyobrażenie
iwymienieniepołacinie,popolsku,pofrancuskuiponiemiecku,Wydawnictwo
WilhelmaBogumiłaKorna,Wrocław1805,passim.
63Por.J.A.Komeński,Wielkadydaktyka(tłum.K.Remierowa),NakłademNauko-
wegoTowarzystwaPedagogicznego,Warszawa–Lwów1935,s.98.
64Por.tamże,s.146.