Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
56
Rozdział1
własnesiły.KazałprzetoBóg,bypolecienastępowałazima,abyza-
pewnićodpoczynekwszystkiemu,cowyrastazziemi,aprzeztoizie-
misamej…”65.
WliteraturzepolskiejwXVIIstuleciuwystępująprzykładyintuicji
ekologicznychwpochwależyciasielskiego,ziemiańskiegokreowa-
negorównieżnafundamencieideologiisarmackiej66.Byłotozgodne
zpostawamiideacyjnymi,prezentowanymiwliteraturzestaropol-
skiej,przedewszystkimzpostawążyciaczynnego(vitaactiva)oraz
życiakontemplacyjnego,związanegozezdobywaniemwiedzy(vita
contemlativa)67.Wnastępnymstuleciu,w1721rokuwydanoencyklo-
pedycznedziełopt.HistorianaturaliscuriosaRegniPoloniaeet
MagniDucatusLithuaniaeorazAuctuariumHistoriaeNaturalis
w1736rokuGabrielaRzączyńskiego.NatomiastJanAdamKulmus
wyjaśniałwartośćobserwacji,eksperymentowaniaiformułowania
wniosków,podczasbadańnaukowychw1727roku68.
1.2.Prekursorzyekologiiwrefleksjitwórczejepoki
Oświecenia
Rozwójmiastirozwójprzemysłuprzyczyniłysiędodewastacji
lasóworazobszarównaturalnejprzyrody.Wwydanymw1778roku
„UniwersalewzględemborówyLasówwKoronieywielkimXię-
stwieLitewskim”odwołanosiędowspomnianychjużwniniejszym
65Tamże,s.101.
66Por.W.Hensel(red.),HistoriakulturymaterialnejPolskiwzarysie.TomIII:od
połowyXIVdopołowyXVIIwiekupodred.A.KeckowejiD.Molendy,Polska
AkademiaNaukInstytutHistoriiKulturyMaterialnej,WydawnictwoPolskiejAkade-
miiNauk,ZakładNarodowyimieniaOssolińskich,Wrocław,Warszawa,Kraków,
Gdańsk1978,s.443-444.
67Por.D.Żołądź-Strzelczyk,Ideałyedukacyjnedobystaropolskiej.Stanowemodele
ipotrzebyedukacyjneszesnastegoisiedemnastegowieku,PaństwoweWydawnictwo
Naukowe,Warszawa–Poznań1990,s.9.
68Por.K.Kowalska,Zoologia,w:K.Maślankiewicz(red.),Zarysdziejównaukprzy-
rodniczychwPolsce,WiedzaPowszechna,Warszawa1983,s.337-339.