Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SŁOWOWSTĘPNE
MiejscejęzykawbudowaniutożsamościgrupowejnajzwięźlejoddajeformułaSapira:
„Ktomówitakjakmy,jestjednymznas”,zktórejwynikatakżeimplikacjawykluczająca:
„Ktoniemówitakjakmy,nienależydonas”.
JerzyBartmiński
1
SłowawybitnegoamerykańskiegojęzykoznawcyE.Sapiraodnosząsiędo
tegoelementukultury,któryjestjednymznajważniejszychwyróżnikówdanego
narodu.Tojęzyk,którystanowiojegoistnieniuiscalago,tworząctożsamość
narodową.Odgrywaonbowiemniebagatelnąrolęwżyciudanegospołeczeństwa
isprawia,żejegoczłonkowieczujągłębokąprzynależnośćdodanejgrupy
społecznej.Tarolaprzypisywanajestrównieżinnymczęściomludzkiejdziałalności
składającymsięnakulturę(łac.cultivare–;uprawiać’),którejtrafnądefinicję
sformułowałW.Kopaliński,twierdząc,żekulturatocałokształtmaterialnego
iduchowegodorobkuludności,narodu,epoki(przed)hist.;poziomrozwoju
społeczeństw,grup,jednostekwdanejepoce;poziomrozwojuumysłowego,
moralnego;ogłada,obycie,takt(…).
2Rozszerzajączatemkontekstwypowiedzi
J.Bartmińskiego,możnająodnieśćtakżedoinnych,opróczjęzyka,elementów
tegocałokształtu.Mogąbyćniminaprzykład:wspólneobyczaje,język,wartości,
tradycjaczyteżreligia.Tasamawypowiedźzawierającarównieżimplikację
wykluczającąpodejmujejednocześniejakżeważkiezagadnienietolerancjiwobec
wszelkichodmiennościzwiązanychnaprzykładzpłcią,rasą,poglądami,religią,
pochodzeniemetnicznym,zainteresowaniami,wyznawanymipoglądamiczyteż
wartościami.Podkreślaonoznaczenietejróżnorodnościspołecznejinadajejej
pozytywny
wydźwięk.
Jednakże
w
globalizującym
się
świecie
dążysię
jednocześniedowszechogarniającejunifikacjiwkażdejdziedzinieżycia,do
stworzeniauniwersalnychzasad,dziękiktórymróżnicemiędzyposzczególnymi
narodami,kulturamiczyteżspołecznościaminiebędątakodczuwalne.
Pogodzeniezatemtychdwóch,antagonistycznychwswejnaturze,wartości:
przynależnościdodanejgrupyspołecznejizwiązaniesięzniązapomocąjej
konstytutywnychwyznacznikówzniejakoprzeciwstawnymiwobecnichzasadami
unifikacjiobowiązującychwglobalnymświecie,stanowinieladawyzwanie
XXIwieku.DlategoteżwartoodnieśćsiędomottaUniiEuropejskiej,ogłoszonego
podczassesjiParlamentuEuropejskiegowdn.4maja2000roku,którewjęzyku
łacińskim
brzmi:
In
varietate
concordia
(w
języku
polskim
[jedność
wróżnorodności’,wjęzykuczeskim[Jednotavrozmanitosti’,wjęzykusłowackim
[Jednotenivrozmanitosti’,wjęzykurosyjskim[Единствовразличии’).Jegoistotą
jestzapewnieniedobrobytu,pokojuorazochronydóbrikulturywEuropiepoprzez
wspólnedziałanieEuropejczyków.Parafrazującjegoznaczenie,możnaje
przetransponować,odnoszącdoobywateliświata,którzypowinnizjednoczyćsię
wswychdziałaniach,celachidążeniach,abyzniwelowaćwszelkieróżnice
społeczne
przy
zachowaniu
odrębności
kulturowej
poszczególnych
grup
społecznych.Tawielowymiarowośćkulturowaniepowinnazatemstanowićbariery
pomiędzyróżnymispołecznościami,awręczprzeciwnie–dziękiwielościjej
1W.Pisarek,Wstępdonaukiokomunikowaniu.Warszawa2008,s.63
2W.Kopaliński,Słownikwyrazówobcychizwrotówobcojęzycznych.Warszawa1967,s.286
