Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10Potencjałtwórczydzieciimłodzieżywświetleliteraturyprzedmiotu
(Rogers,1970;Harringtoniin.,1987).WfenomenologicznejkoncepcjiMaya(1994)
istotąprocesutwórczegojestrelacjapodmiot-przedmiot,czylispotkaniemiędzy
twórcą(łączniezjegozdolnościami,postawami,przekonaniami,oczekiwaniami)
awytworem,zarównowsensieprzedmiotuaktywności(symfonia,utwórliteracki,
obraz,teoria),jakizadaństojącychprzedjednostką.Tenostatnirodzajposzukiwania
psychologicznychuniwersaliówtwórczościwydajesiębliższyujęciuinterakcyjnemu
niżdyspozycyjnemutraktowaniutwórczości.
Interakcyjnycharakterprocesutwórczegostoiupodstawkoncepcjiosadzonych
wparadygmaciepoznawczym8,cechującychsięeklektyzmemteoretyczno-metodolo-
gicznym,zwłaszczawporównaniuzomówionymiteoriamiwywodzącymisięzkla-
sycznychszkółpsychologicznych.Natakimpodejściuswójmodelzachowańtwórczych
oparliRichardW.WoodmaniLyleF.Schoenfeldt(1990),zakładając,żetwórczośćpo-
wstajewwynikuzłożonejinterakcjiwłaściwościjednostkiiczynnikówzewnętrznych,
zachodzącejzawszewdanymmomenciewpostacikontyngencjijednegozczynników
bądźwzajemnychirównoważnychoddziaływań.Składowymitegomodelusą:po-
przedniki,zmienneosoby,sytuacji,zachowanie,konsekwencje,atwórczośćjestwyni-
kiemdługotrwałejaktywności,niezmiennychzainteresowańiwkładupracynadsobą.
NatomiastwedługHowardaE.Grubera(1988)twórczośćjestefektemdynamicznejin-
terakcjimiędzypoznaniem,afektemacelem,coczynikażdegoczłowiekazłożonym
iniepowtarzalnymsystememwzmieniającymsięśrodowisku.
Nęcka(1995)wkoncepcjiinterakcjitwórczejzakłada,żeprocestwórczyzacho-
dzinaconajmniejdwóchpoziomach:sterowania-strategicznegowyboruikontroli
przebieguoraznapoziomiewykonawczym,operacyjnym.Sednosamoorganizacjitkwi
wciągłej,wzajemnejinterakcjimiędzycelemaktywnościtwórczej,atzw.struktura-
mipróbnymibędącymipróbąosiągnięciazamierzonegocelu.Tensposóbmyślenia
oprocesietwórczymjestzbieżnyzzałożeniamimodelugenploracji(thegenploremodel)
RonaldaA.Finkego,TomasaWardaiStevenaM.Smitha(1992;Wardiin.,1999),
zgodniezktórymiproceskreacjizachodzipomiędzyetapemwytwarzaniastruktur
przedtwórczychaichinterpretowaniemisprawdzaniemtkwiącychwnichmożliwości,
obwarowanychograniczeniaminakładanyminawytwór.Nęcka,podobniejakinnyba-
dacztejproblematyki,DavidPerkins(1981),uważa,żetowłaśnieceljestczynnikiem
organizującymprocestwórczy(por.Gruber,1988;Weisberg,2015).Zatemtocelnadaje
swoistośćprocesompoznawczym,tymsamym,któresąuruchamianetakżewinnych
formachaktywnościludzkiej,coszczególniepodkreślaWeisberg(2006).Womawianej
koncepcjiinterakcjitwórczejstrukturypróbnewformiecząstkowychpomysłów,prób,
szkicówdopótypodlegajązmianomiprzekształceniom,dopókiniespełniązamierzo-
negoceluprzedmiotudążeńjednostki.Naturainterakcjipolegazatemnaredukowa-
niurozbieżnościmiędzycelemastrukturamipróbnymi.Opowodzeniutejinterakcji
8
Wramachpodejściapoznawczegoszczególneznaczeniedlarozwojuwiedzyotwórczościmakon-
cepcjaJoyaP.Guilforda,którazewzględunakluczoweznaczeniedlatejpracyzostanieomówionaszerzej
wkolejnychpodrozdziałach.
28
