Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Samośw)adectwapodróżne.2specyf)ceegodokumentalneJpolsk)chdz)enn)kówpodróży
Obejmowałonzregułynajbliższeosoby,rodzinęipotomków.Szczególnie
dlatychostatnichtakiediariuszemogłybyćpomocne,aleniejakoauto-
biograficznesamoświadectwa,leczbardziejjakoporadniki,instruktarze
ilustrującewłaściwy,poprawnyprzebiegwyjazdówedukacyjnych.
Drugąkwestią,którąkoniecznienależyporuszyć,jestproblemautor-
stwadzienników.Zpewnościąodciskałswojepiętnotakżewkwestiipo-
ziomuegodokumentalnościdziennikówpodróży.Wiadomobowiem,że
rodziceiopiekunowiewysyłającysynównazagranicznewojażeinaukiży-
czylisobieotrzymaćpoichpowrocietakiediariuszowesprawozdania.Wy-
mógtaki,nierzadkootwarcieformułowanywinstrukcjachpodróżnych,był
zapewneprzestrzegany,biorącpoduwagęnienaruszalnośćposłuszeństwa
wolirodzicielskiej.DlaprzykładuStanisławJanJabłonowskiwostatniej
ćwierciXVIIw.bardzowyraźnieprecyzowałwskazówkicodoformułypro-
wadzeniadiariuszaijegowewnętrznychpodziałówtematycznych:nOprócz
szkolnejnaukicokolwieksięczytaćalbosłyszećbędzie,totrzebanotować
inatomiećksięgęsporządzonąitakjąmiećrozdzieloną.Wjednejczęści
pisaćsentencyje,wdrugiejhistoryjki,wtrzeciejdicteriapiękne,locoscom-
munes,słowaniezwyczajne”12.Zatemdopuszczanowtakichwypadkach
emanacjęindywidualizmu,niespętanegoprogramemszkolnegonauczania.
Zalecanoteżwybórefektówciekawychobserwacjiispostrzeżeńorazzapi-
sywaniewrażeń,którewydawałysięcenne,niepowtarzalneiprzedewszyst-
kimwłasne,płynącezosobistychpreferencjiiupodobań.Wwieluwypad-
kachnieznamyjednaktekstówdiariuszy,anawetniewiemy,czywogóle
powstały.Zkoleiautoramiczęściznichbyliniepodróżnicy,aopiekujący
sięnimipreceptorzy.Znaturyrzeczyraczejskładaliswoimpryncypałom
wmiaręprecyzyjnesprawozdaniazprawidłowegoprzebieguirealizacjiza-
kładanychcelówperegrynacjiswoichpodopiecznych,coskutkowałocał-
kowitymignorowaniempierwiastkaosobistego.Możnabowiemzakładać,
żenietegooczekiwaliichpatroni.Czasemosobytakichguwernerówsądla
badaczyiczytelnikówpodwójnieanonimowe.SebastianGawarecki,opie-
12S.J.Jabłonowski,Instrukcjaiadytamentdlasynównaperegrynacjędocudzych
krajów(1682),oprac.A.Markiewicz,[w:]Ojcowskiesynomprzestrogi.Instrukcjero-
dzicielskie(XVI-XVIIw.),wyd.D.Żołądź-Strzelczyk,M.E.Kowalczyk,Wrocław2017,
s.474.
35
