Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
MikołajBierdiajew,EgzystencjalnadialektykaBogaiczłowieka
Objawieniejeststopnioweorazprzełamujesięwograniczonymiokrutnym
środowiskuludzkim16.
FilozoficzneprzewartościowanienaukioOpatrznościpowinnowyrazićsię
wnastępującysposób:naBoganiemożnaprzenosićpojęćwypracowanychdlaświata
fenomenówiodnoszącychsięjedyniedotegoświata.Opatrznośćniedziaławcałości
światafenomenów,możnająwtymświecieujawniaćjedyniedrogąnaciągania
faktów.Wnaszymświeciejestwieleirracjonalizmu,niesprawiedliwegoibezsen-
sownego.Jestjednakwielkatajemnicawtym,żewindywidualnymżyciukażdego
człowiekamożnapostrzegaćrękęBożą,postrzegaćsens,chociażniepoddającysię
racjonalizacji.AnijedenwłosniespadniezgłowyczłowiekabezwoliBożej17.
Wbardziejgłębokim,pozaelementarnymsensiejesttosłuszne,niebaczącnato,
żewświecieleżącymwzłuniemożnapostrzegaćopatrznościowychrządówBoga.
Wiążesiętozrelacjamitego,coindywidualne,ztym,coogólne.Awerroes18uważał
akuratodwrotnie,żeBóginteresujesiętylkotym,coogólne,prawamiświata
igatunku,anieindywiduum.Uważał,żegdybyBógznałto,cocząstkowe,to
bywałabywnimciągłanowość,coprzeczykamiennemuwyobrażeniunatematBoga.
WnaszymświeciedziałanietylkoBóg,aletakżefatum,konieczność,przypa-
dek.Fatumdziałatam,gdzieświatopuszczaBogaigdzieBógopuszczaświat.Czas
opuszczeniaprzezBogajestfatalnywżyciuczłowieka.Człowiekiświatpoddają
sięnieodwracalnejkoniecznościwwynikufałszywieukierunkowanejwolności.
Natomiastprzypadek,grającyogromnąrolęwżyciu,jestjakbyzatracaniemsię
ibrakiempomocywświeciewielorakim,wktórymdziałaogromnailośćsiłnie-
poddającychsięracjonalnemuzbadaniu.Nieszczęśliwywypadek,którywydajesię
całkowiciebezsensownymiokrutnym,oznacza,żeżyjemywświecieupadłym,
wktórymBógnierządzicałością.Jednaktennieszczęśliwyprzypadekmożeotrzy-
maćwyższysenswmoimlosie,rzuconymwświatfenomenów.Wiaręwto,że
wszystko,codziejesięzemnąmasens,niemożnawyrazićwsystemiekosmo-
logicznym,jaktoczyniracjonalizmteologiczny.Zawszenależypamiętać,żeBóg
jestDuchem,niejestnatomiastnaturą,niejestsubstancją,niejestsiłą,niejest
władcą.BógjestDuchem,toznaczywolnością,BógjestDuchem,toznaczy,że
należymyślećoNimapofatyczniewrelacjidoświataprzyrodyispołeczeństwa.
PotocznepojęcieOpatrznościjestzapożyczonezrządzeniapaństwem.Bógjest
przedstawianyjakoautokratycznywładcapaństwa.Ogromneznaczeniema
wyzwoleniezpozostałościdawnejidolatrii.Idolatriamożliwajestnietylko
wodniesieniudoidoli,aletakżewodniesieniudoBoga.Jesttooczyszczenie
Objawieniazbezsensownychludzkichdodatków,wyzwoleniezniewolniczych
ideiiwierzeńreligijnych.
16Por.A.vonHarnack,Marcion.DasEvangeliumvomfremdenGott,[Leipzig1921].
17Por.Mt10,30(uwagatłumacza).
18AwerroesIbnRuszd(1126-1198),filozofilekarzarabski(uwagatłumacza).
