Ekklesia a oikos w epoce Nowego Testamentu

Wojciech Gajewski

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-7865-055-3

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

Rok wydania:

2013

Liczba stron:

533

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Gajewski, Wojciech. Ekklesia a oikos w epoce Nowego Testamentu. Red. . : Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2013, 533 s. ISBN 978-83-7865-055-3

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Gajewski, W.

T1 Ekklesia a oikos w epoce Nowego Testamentu

PB Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

YR 2013

SN 978-83-7865-055-3

Bibliografia BibTex:

@Book{ 100192, author = "Gajewski, Wojciech", editor = "", title = "Ekklesia a oikos w epoce Nowego Testamentu", publisher = "Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego", year = "2013", address = "", isbn = "978-83-7865-055-3" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Gajewski, Wojciech

ED -

TI - Ekklesia a oikos w epoce Nowego Testamentu

PB - Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

CY -

PY - 2013

SN - 978-83-7865-055-3

ER -

Netografia (standard APA):

Gajewski, Wojciech. Ekklesia a oikos w epoce Nowego Testamentu [baza danych online] : Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2013 [dostęp: 23 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/ekklesia-a-oikos-w-epoce-nowego-testamentu-wojciech-gajewski-100192.

chrześcijaństwo, kościół, św. Paweł, List do Koryntian

W książce autor stara się wykazać, że wprawdzie Kościół zrodził się na fali działalności i nauki Jezusa, to jednak swoją ekspansję w Imperium zawdzięcza oparciu się na formach społecznych, funkcjonujących w epoce Nowego Testamentu w basenie Morza ...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-7865-055-3

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

Rok wydania:

2013

Liczba stron:

533

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wstęp13
1. Problem13
2. Cel16
3. Metoda17
4. Stan badań19
5. Struktura24
Część I. Antyczny oikos27
Rozdział I. Struktura domostwa – model żydowski29
1. Okres patriarchalny29
1.1. Pierwotny fratriarchat?29
1.2. Kategorie ’aw i bait33
2. Okres przedmonarchiczny i monarchiczny36
2.1. Bet ’aw – problemy terminologiczne38
2.2. Bet ’aw w przestrzeni familijnej43
2.3. Bet ’aw w przestrzeni społeczno-gospodarczej47
3. Okres judaizmu50
3.1. Dom i ojcostwo50
3.2. Bóg jako Ojciec Izraela57
Ekskurs I: Bóg jako Ojciec w Nowy Testamencie61
Rozdział II. Struktura domostwa – model grecko-helenistyczny i rzymski67
1. Model grecko-hellenistyczny67
1.1. Oikos/oikia – dom i rodzina67
1.2. Pater, kyrios, kyrieia80
2. Model rzymski87
2.1. Domus/familia – dom i rodzina87
2.2. Rodzina i status pater familias w świetle prawa rzymskiego90
2.3. Rodzina i pozycja pater familias w etosie rzymskim105
Rozdział III. Oikos w czasach Jezusa i Pawła – kontekst kulturowy111
1. Galilea i Judea111
1.1. Palestyńskie milieu Kościoła111
1.2. Oikos w kontekście gospodarczym116
1.3. Oikos w kontekście społecznym118
1.4. Architektura żydowskiego domostwa119
2. Korynt – rzymskie miasto w greckim świecie121
2.1. Rzymsko-hellenistyczny kontekst miasta121
2.2. Religijne tło miasta126
3. Rzymska architektura domowa133
3.1. Model domus według Witruwiusza134
3.2. Dom miejski (insula)141
Część II. Kościół konstytuujący się na sposób domowy145
Dynamiczny model ekklesii147
Rozdział IV. Kościoły domowe w Nowym Testamencie147
1. Antyfamiliarność Jezusa?148
2. Archetyp ekklesii domowej w Ewangeliach151
3. Kościoły domowe w Dziejach154
3.1. Kościoły domowe w Jerozolimie154
3.2. Kościoły domowe w Syrii (Antiochia)158
3.3. Kościoły domowe w Azji Mniejszej, Grecji i Rzymie160
4. Formuła kat’oikon ekklesia w Listach Pawła163
Wnioski167
Rozdział V. Język familiarny w kolegiach i stowarzyszeniach oraz w Listach Pawła169
1. Kolegia i stowarzyszenia170
2. Język familiarny w kolegiach i stowarzyszeniach177
3. Język familiarny w propagandzie cesarskiej183
4. Język familiarny w Listach Pawła187
4.1. Paweł spadkobiercą antycznej wizji oikosu187
4.2. Pawła metafory z obszaru rodzicielstwa190
4.2.1. Paweł jako pater i genitor w 1 Kor 4:14–15190
4.2.2. Paweł jako parens w 2 Kor 12:14–13:10197
4.2.3. Paweł jako pater i m ater w 1 Tes 2:6–13198
4.3. Obraz oikos w Haustafel202
4.4. Paweł a metamorfoza chrześcijańskiego patriarchatu206
4.4.1. Kontynuacja tradycji206
4.4.2. Novum Pawłowej wizji porządku w oikosie208
Początki Kościoła w Koryncie217
Rozdział VI. Korynccy pater familias i patroni217
1. Kontrowersje wokół stratygrafii społecznej ekklesii219
2. Sylwetki korynckich patronów224
2.1. Stefanas225
2.2. Kryspus228
2.3. Gajusz Tycjusz Justus230
2.4. Erast235
Rozdział VII. Korynckie patronki239
1. Pryscylla i Akwila240
1.1. Pochodzenie – nawrócenie – służba240
1.2. Oikos Akwili i Pryscylli na usługach ewangelizacji242
1.3. Posługa nauczycielska Pryski244
2. Chloe247
3. Feba248
3.1. Siostra nasza (adelphe hem on)251
3.2. Diakon (diakonos)252
3.3. Patronka (prostatis)259
3.4. Kobieta zaangażowana w ekklesii268
Ekskurs II: Diakonise272
Rozdział VIII. Ekklesia koryncka i przestrzeń277
1. Wnioski z badań nad przestrzenią domostwa ekklesii277
2. Postulowana liczebność korynckiej ekklesii279
3. Model patronacki288
4. Pater jako zwierzchnik wspólnoty domowej293
4.1. Pozycja pater fam ilias294
4.2. Obowiązki wobec społeczności295
4.3. Implikacje systemowe modelu patronackiego296
4.4. Granice modelu pater fam ilias w odniesieniu do funkcji liturgiczno-sakralnych298
Część III. Oikos w przypowieściach w świetle korynckiej ekklesii301
Rozdział IX. Przypowieści – zagadnienia wprowadzające303
1. Przypowieść jako m aszal305
2. Przypowieść jako parabole307
3. Przypowieści – problem hermeneutyczny308
4. Klasyfikacja przypowieści309
4.1. Adolf Jülicher309
4.2. Charles Harold Dodd i Joachim Jeremias311
4.3. Birger Gerhardsson i Leonhard Goppelt – propozycje drugiej połowy XX wieku311
4.4. Klyne Snodgrass313
4.5. Zwolennicy interpretacji historyczno-kulturowej314
5. Od nauczania Jezusa do redakcji ewangelicznej315
6. Oikos w przypowieściach: wieloaspektowość odniesień318
Rozdział X. Pater budowniczym oikos na podstawie przypowieści o Dwóch d om ach (Mt 7:24–27; Łk 6:47–49)322
1. Teksty i przekłady323
2. Kontekst324
3. Wymiar egzystencjalny przypowieści325
4. Wymiar oikoidalno-eklezjalny327
4.1. Przypowieść o Dwóch dom ach w kontekście Mt 16:13–18327
4.2. Przypowieść o Dwóch dom ach w odniesieniu do 1 Kor 3:10–17328
4.2.1. Ekklesia w konflikcie329
4.2.2. Georgion, oikodome, naos – metafory współpracy331
4.2.3. Paweł jako roztropny budowniczy i mądry architekt333
4.2.4. Inni budowniczowie336
4.2.5. Sąd nad budowniczymi339
4.2.6. „Materiały budowlane w ogniu sądu”339
5. Wnioski341
Ekskurs III: Oikia i m one w mowie pożegnalnej Jezusa ( J 14:2)343
Rozdział XI. Pater jako zarządca ekklesii w przypowieści o Słudze wiernym i niewiernym Mt 24:45–51; Łk 12:41)348
1. Teksty i przekłady349
2. Kontekst bliższy i dalszy350
3. Terminologia oikoidalna357
3.1. Kyrios357
3.2. Doulos358
3.3. Oikonomos361
3.3.1. Interpretacja oikoidalno-eklezjalna w 1 i 2 Kor365
3.3.2. Inicjacyjne zróżnicowanie366
3.3.3. Kompetencje oikonomosa w ekklesii367
3.3.4. Skrutynium oikonomosa370
4. Wnioski372
Ekskurs IV: Ekklesia jako oikos Jezusa na podstawie Hbr 3:4–6372
Rozdział XII. Pater a dyscyplina w ekklesii na podstawie przypowieści o Synu m arnotraw nym (Łk 15:11–32)374
1. Tekst i przekład374
2. Kontekst przypowieści377
3. Centralna idea przypowieści a „niestosowność” przebaczenia379
4. Interpretacja przypowieści382
4.1. Wymiar inicjacyjny383
4.2. Wymiar systemowy385
4.3. Wymiar dyscyplinarny386
4.4. Wymiar oikoidalno-eklezjalny388
5. Przypowieść w świetle Pawłowej teologii „dwóch synów”390
6. Przypowieść a dyscyplina kościelna w Listach do Koryntian392
6.1. Procedura wykluczenia w 1 Kor 5:1–13395
6.1.1. Identyfikacja występku396
6.1.2. Wydajcie takiego szatanowi!397
6.1.3. Problem z formułą wykluczenia (Dz 5:1–11; 8:17–24)403
6.1.4. Esseńska formuła cherem405
6.1.5. Konieczność wykluczenia kazirodcy406
6.1.6. Przyczyna bierności wspólnoty i próba identyfikacji sprawcy409
6.2. Procedura włączenia do wspólnoty na podstawie 2 Kor 2:5–11 i 2 Kor 7:8–12413
6.2.1. 2 Kor – jeden czy kilka listów?413
6.2.2. Problem identyfikacji sprawcy (1 Kor 5:1nn. a 2 Kor 2:5nn)414
6.2.3. Droga przywrócenia do wspólnoty416
7. Wnioski424
Zakończenie428
Wykaz skrótów433
Bibliografia438
Źródła i tłumaczenia438
Słowniki, encyklopedie, leksykony, konkordancje444
Literatura przedmiotu446
Źródła do ilustracji na okładce i wyklejkach490
Indeks autorów antycznych491
Indeks autorów współczesnych493
Indeks biblijny506
Ecclesia and oikos in the New Testament era…(Summary)527

Wstęp

napatronatijegowpływnakościołydomowe.Uczony,wskazującnadomjakozja-

wiskoekonomiczne,zauważył,żenietylkowwymiarzeprawnym,aletakżezperspek-

tywyspołecznejpokrewieństwowrodziniebyłokwestiądrugorzędną,pierwszorzęd-

nązaśbyłstosunekzależnościipodporządkowania48.W.Meeksjestzdania,żedla

organizacjimiejskichekklesiinajbliższyminajbardziejnaturalnymmodelembyła

synagoga49.Mimożeniewielemiejscapoświęciłkościołomdomowym,tojednak

trudnowyobrazićsobiewspółczesnebadanianatymodcinkubezuwzględnienia

efektówjegopracy.

Innyuczony,DanielvonAllmen,wstudiumteologiczno-biblijnympoświęconym

relacjomwrodziniewnauczaniuPawła50zwróciłuwagęnasymbolicznyjęzyk,któ-

rymposługiwałsięApostoł.Odnajdujeonanalogiewśrodowiskugrecko-rzymskim,

np.wodniesieniudodomuCezara,którystanowilidefactoniewolnicy,wyzwoleńcy

iinneosobypowiązanesieciąrelacjiekonomicznych51.

TematkościołówdomowychwpismachPawłakontynuowałVincentBranick52.

Jegopracamacharakterogólnegowprowadzeniawzagadnieniedomostwawstarożyt-

nościiwpływu,jakionowywarłonakształtowaniesięspołecznościchrześcijańskiej.

V.Branick,podobniejakW.Meeks,jestzdania,żestrukturaiorganizacjawspólnoty

chrześcijańskiejzostałyukształtowaneparalelniedosynagogi(closestparallels)53.Autor

badałrównieżrelacjewystępującemiędzyposzczególnymikościołamidomowymi

alokalnąekklesią54orazznaczeniedomówkonwertytówdladziałalnościchrześcijań-

skichmisjonarzy55.

DokońcaXXwiekuukazałosięwielepracpodejmującychproblemkościołów

domowych,międzyinnymiautorstwa:JoachimaGnilki56,WerneraVoglera57,Brad-

leyaBlue58.Świadcząonenietylkoozainteresowaniuśrodowiskanaukowegotematem

kościołówdomowych,aletakżeoreceptywnościidei59.

48Ibidem,s.30.

49Ibidem,s.80.

50D.vonAllmen,LafamilledeDieu.Lasymboliquefamilialedanslapaulinisme,Fribourg-Göt-

tingen1981.

51Ibidem,s.56.

52V.Branick,TheHouseChurchintheWritingsofPaul,Wilmington1989.

53Ibidem,s.52.

54Ibidem,s.13-16.

55Ibidem,s.18.

56J.Gnilka,DieNeutestamentlicheHausgemeinde,229-242,w:J.Schreiner(red.),FreudeamGottes-

dienst.AspekteursprünglicherLiturgie.FestschriftfürWeihbischofJ.Plöger,Stuttgart1983;J.Gnilka,Der

Philemonbrief,Freiburg-Basel-Wien1982,s.17-33.

57W.Vogler,DieBedeutungderurchristlichenHausgemeindenfürdieAusbreitungdesEvangeliums,

785-794,ThLZ107(1982).

58B.B.Blue,InPublicandinPrivate.TheRoleoftheHouseChurchinEarlyChristianity(niepub-

likowanadysertacjadoktorska),AberdeenUniversity1989;TheHouseChurchatCorinthandtheLord’s

Supper.Famine,FoodSupply,andthePresentDistress,221-239,CTR5(1991).

59Wjęzykupolskimbrakujemonografiinatentemat.Wspomniećmożnajedynieprzywołanyjuż

artykułS.LongoszaorazekskursH.Langkammera.Najęzykpolskiprzetłumaczonezostałyteżdwie

Brak wyników

Ekklesia a oikos w epoce Nowego Testamentu

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra