Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ekonomiakosztówtransakcyjnychwretrospekcji
17
jącymitransakcjępodmiotamipociągajązasobąznaczącekoszty.Jednymze
sposobówobniżeniakosztówwymianyjestinstytucjapieniądza,którynoli-
wi”mechanizmrynkowy.Metaforapieniądzajakooliwypojawiasięrównież
wZasadachekonomiipolitycznejJohnaStuartaMilla.Listęprekursorów
EKTmożnabyrozszerzyć,alewtedyhistoriaideinkosztownejwymiany”
przestałabybyćczytelnaitrudnobyłobywniejodnaleźćjakąkolwieklogikę
rozwoju.Historiaidei,abybyłazrozumiała,musibyćalbowybitnieselek-
tywna,albopowinnakoncentrowaćsięnaanaliziekrótkiegookresu,lubteż
rekonstruowaćhistorięideielementarnej(por.Klaes2000b,s.568).Zakłada-
mytutaj,ideankosztownejwymiany”jestideąelementarną,gdyżobecna
jestwwięcejniżwjednymkręgukulturowymiwięcejniżjednejepocehi-
storycznej(zob.Lovejoy1965[1999])5.
Metaforarynkujakomechanizmuzrobiłaogromnąkarieręwdziewiętna-
stowiecznejteoriiekonomii,doczegoprzyczyniłsięprzedewszystkimLeon
Walras,któryczęstoporównywałsystemcenowydodziałaniaprecyzyjnego
urządzenia.Walras,choćzdawałsobiesprawę,żetakjakwkażdymmecha-
nizmie,takrównieżwmechanizmierynkowymwystępujetarcie,tojednak
niewprowadziłtegopojęciadoswojejteorii:nmożemyzakładać,żerynki
doskonalekonkurencyjne,takjakwczystejmechanicezakładamy,żema-
szynywdoskonałymstopniupozbawionetarcia”(Walras1926[1954],
s.84,cyt.w:Blaug1996[2000],s.593).WprzeciwieństwiedoWalrasa
wieludziewiętnastowiecznychekonomistówzupodobaniemposługiwałosię
kategoriątarcia.WPrinciplesofEconomicsMarshallnadajetemupojęciu
trzyodmienneznaczenia,awięc:1)trudnościprzyzmianiesystemupo-
datkowego,2)konfliktywystępującewewnątrzprzedsiębiorstwa,3)zakłó-
ceniawprocesieprodukcyjnym.Orosnącejpopularnościtegopojęciaświad-
czychociażbyfakt,definicjafrictionsumieszczonazostaławDictionary
ofPoliticalEconomyz1894rokuwydawnictwaMacmillan,awpierwszym
dziesięcioleciuistnieniaAER(1910-1919)nazwatapojawiasięnajego
stronachprawiesześćdziesiątrazy.PojęcietarciastałosięnaprzełomieXIX
iXXwiekunadużywane,awszelkiezakłóceniawdziałaniurynkuczęstotłu-
maczonojegoobecnością.
5Koncepcjaniezmiennejideielementarnejbezpośrednionawiązujedoplatońskiego
rozumieniaidei(zob.Skinner1969,s.10-11).