Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
produkcjitrafiaływręceszerokiejrzeszyobywateli-tak,abywpełniuczestniczyli
oniwspołecznejkooperacji-anietylkowręcenielicznych”67.Wzapoczątkowanej
przezJ.Rawlsaodnowionejmyśliliberalnejwolnośćjestdefiniowanaprzezrówność,
arównośćprzezwolność.Znajdujetowyrazwjegokoncepcjiorganizacjipaństwa
zapewniającegosprawiedliwośćspołeczną,propozycjisprawiedliwejkonstytucji
(tzn.zapewniającejwolnośćirówneobywatelstwo),autentycznejwolnościpolitycz-
nej,autentycznejrównościszans,zwłaszczawsferzeedukacjiikulturze,swobodzie
wyboruzawoduipodejmowaniudziałalnościgospodarczej,niedopuszczaniu(przez
władze)dotworzeniamonopolistycznychograniczeńibarierwdostępiedoatrakcyj-
nychstanowisk,atakżewgwarantowaniuprzezrządminimumsocjalnego.Mającna
myślirealizacjętychcelówJ.Rawlswyznaczaodpowiedniefunkcjepaństwu,wtzw.
czterechdziałach,amianowicie:dzialealokacyjnym(maonzapewnićkonkuren-
cyjnysystemcen,przeciwdziałającpowstawaniunadmiernejpotęgirynku),dziale
stabilizacji(maonsterowaćsilnymefektywnympopytem,umożliwiającymwmiarę
pełnezatrudnienieiswobodęwyboruzawodu),dzialetransferów(odpowiadającym
zaminimumsocjalne),dzialedystrybucji(mazazadaniestopnioweiciągłekorygo-
waniepodziałubogactwaizapobieganiekoncentracjiwładzy,godzącejwwolność
politycznąirównośćszans)68.
AnalizującpoglądyJ.Rawlsamożnastwierdzić,żepróbowałonodpowiedzieć
napytanie,jakipodziałdochodubędzieuważanyzasprawiedliwyprzezjednostkę,
któraniewie,jakijegopoziom(wysokiczyniski)osiągnie.Argumentował,żewtej
sytuacjijednostkabędzieszczególniezainteresowanascenariuszem,zgodniezktó-
rymmogłabysięznaleźćwgrupieosóbonajniższychdochodach.Dlategotworząc
zasadyrządzącepolitykąredystrybucjidochodu,powinnosiękoncentrowaćnapo-
prawiesytuacjinajgorzejsytuowanegoczłonkaspołeczeństwa.Rawls,jaktowynika
zjegoteorii,miałnacelumaksymalizacjękorzyścijednostkinajgorzejsytuowanej,
aniedążeniedomaksymalizacjiużytecznościcałkowitej(jakzakładaliutylitaryści).
KryteriumstworzoneprzezRawlsanosinazwękryteriummaksimumioznacza,że
celempaństwapowinnabyćmaksymalizacjakorzyścinajgorzejsytuowanegoczłon-
kaspołeczności.Takokreślonekryteriummaksimumuzasadniarealizowanąprzez
władzepolitykęzmierzającądowyrównywaniadochodów.Kryteriumtonieoznacza
jednak,żepaństwopowinnodążyćdocałkowitegozrównaniadochodówobywateli,
gdyżpełnyegalitaryzmdoprowadziłbydozlikwidowaniabodźcówekonomicznych
skłaniającychdopracy,atymsamymspowodowałbyobniżeniecałkowitychdocho-
dówspołeczeństwa.Wkonsekwencjiwywołałobytopogorszeniesytuacjinajbied-
niejszych.Kryteriummaksimumdopuszczanierównościwpodzialedochodów,jeśli
67J.Rawls,Teoriasprawiedliwości,op.cit.,rozdz.XVI.
68J.Rawls,op.cit.,s.379-381.
30
